دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟

ارزش واقعی سهام چقدر است؟

دنیای اقتصاد– «هر دارایی ارزشی دارد؛» این عبارت متداولی است که در مباحث اقتصادی به عنوان یک اصل پذیرفته شده از آن یاد می‌شود. در بورس تهران هم این اعتقاد وجود دارد که هر چند قیمت سهم با ارزش واقعی آن در هر لحظه برابر نیست، اما قیمت سهام در بلند مدت به سمت ارزش ذاتی خود حرکت می‌کند؛ بنابراین همواره کفه ترازوی ارزش واقعی نسبت به خبرهای غیررسمی در بورس سنگینی بیشتری داشته و به همین دلیل سرمایه‌گذاران این روزها نسبت به ارزش ذاتی سهام توجه بیشتری از خود نشان می‌دهند.

بررسی مقوله «ارزش ذاتی» در بورس تهران
ارزش واقعی سهام چقدر است؟

گروه بورس- : در بورس تهران با دامنه نوسان محدود چهار درصدی و مهمان ناخوانده‌ای به نام حجم مبنا با پدیده‌ صف‌های خرید و فروش مواجه هستیم که همین عامل ناپایدار برای بسیاری از نوسان‌گیران و سهامداران غیرحرفه‌ای، ملاک ورود یا خروج از سهام شرکت‌ها است؛ اما سهامداران باتجربه همواره به دنبال معیاری محکم‌تر برای تشخیص بهترین لحظه‌های خرید و فروش هستند.
یکی از بهترین معیارها برای تصمیم‌گیری در این مورد، توجه به ارزش ذاتی و تفاوت آن با قیمت روز سهام است.
اما ارزش ذاتی یا همان ارزش واقعی سهام در بورس تهران چقدر است و چگونه می‌توان آن را تعیین کرد؟ پاسخ به این سوال‌ها به همراه تحلیل آخرین وضعیت بازار سرمایه کشور به لحاظ ارزش ذاتی، موضوع گفت‌وگوی ما با کارشناسان در این گزارش است.

روش‌های محاسبه دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ ارزش ذاتی
دکتر محمد اقبال‌نیا، از کارشناسان ارشد بازار سرمایه، در گفت‌وگو با خبرنگار ما به تشریح مفهوم ارزش ذاتی پرداخت و گفت: ارزش ذاتی در واقع همان ارزش واقعی هر سهم است که در نتیجه تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر وضعیت یک شرکت پس از محاسبات دقیق به دست می‌آید.
اقبال‌نیا در ادامه به روش‌های مختلف ارزش‌گذاری سهام اشاره کرد و گفت: برای محاسبه ارزش ذاتی سهام روش‌های مختلفی وجود دارد که از رایج‌ترین آنها که در بیشتر بورس‌های دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، تعیین جریانات نقدی آتی سهام است که این متغیر می‌تواند سودهای تقسیمی یا جریانات نقدی آزاد باشد.
وی در ادامه افزود: علاوه بر این، مدلی که تحلیلگران برای کشف ارزش ذاتی شرکت‌های سودآور استفاده می‌کنند، روش تنزیل سود نقدی آتی است که به «روش گوردون» معروف است.
وی ادامه داد: در این مدل، نرخ تنزیل بسیار تاثیرگذار است و ارزش سهام متناسب با آن کم یا زیاد خواهد شد؛ این نرخ تحت تاثیر عواملی از جمله نرخ در بازار پول (سپرده بانکی) قرار دارد.
اقبال‌نیا در ادامه افزود: نرخ بازده مورد انتظار سهامداران (نرخ تنزیل) از ترکیب نرخ بازده بدون ریسک که در بازار پول تعیین شده و صرف ریسک به دست می‌آید که صرف ریسک (یعنی رقمی که سرمایه‌گذار مازاد بر سود بدون ریسک مطالبه می‌کند تا حاضر به سرمایه‌گذاری شود) نیز خود تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. از جمله این عوامل می‌توان به نوع صنعت، ثبات سودآوری و چشم‌انداز صعودی یا نزولی عملکرد آن اشاره کرد.
وی در ادامه گفت: از مجموعه این عوامل، نرخ تنزیل سود به دست می‌آید که براساس آن می‌توان سودهای آتی را تنزیل کرد و به محاسبه ارزش واقعی سهام پرداخت.

فرصتی برای شکار سهام ارزان
دکتر اقبال‌نیا در ادامه سخنانش به رابطه قیمت سهام و ارزش ذاتی اشاره کرد و گفت: معیار کلی برای سنجش رابطه میان قیمت سهام و ارزش ذاتی، مقایسه P/E بازار سرمایه با بازار پول است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه در ادامه افزود: نرخ ۱۶ درصدی سود بانکی به این معناست که P/E بازار پول در حدود مرتبه ۶ است، یعنی اگر فردی به جای بورس در بازار پول سرمایه‌گذاری کند، حدود ۶ سال زمان می‌برد تا سرمایه وی دو برابر شود.
وی گفت: چون در بازار پول نرخ سود ثابت است و انتظار رشد وجود ندارد، اگر شرکت‌های بورسی فعال در بازار سرمایه طرح‌های توسعه داشته باشند، چشم‌انداز سودآوری آتی آنها افزایش می‌یابد و در نتیجه P/E بازار بورس بالاتر از سپرده‌های بانکی خواهد بود.
اقبال‌نیا در ادامه افزود: در حال حاضر، قیمت سهام در بازار سرمایه در مجموع متعادل یا کمتر از ارزش ذاتی خرید و فروش می‌شود و در این میان، سهام برخی از شرکت‌ها بسیار پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند.
این کارشناس افزود: در واقع شرایط کنونی بازار سرمایه فرصت مناسبی برای خرید سهام توسط سرمایه‌گذارانی است که نگاه میان‌مدت یا بلندمدت دارند.

نقش مالکان عمده در رفتار سهام
اقبال‌نیا در ادامه به هیجانات مقطعی در بورس تهران اشاره کرد و گفت: برخی مواقع موج هیجانات بر بازار حکمفرما می‌شود و براساس این هیجانات، قیمت سهام افزایش یا کاهش می‌یابد که این نوسانات قیمت در بلندمدت اصلاح شده به روند طبیعی خود بازگشته و به سمت ارزش ذاتی میل می‌کند.
وی در ادامه به نقش شایعات اشاره کرد و گفت: شایعات در کوتاه‌مدت هیجاناتی را ایجاد می‌کنند؛ به طوری که ناگهان قیمت سهام را در جهت افزایش یا کاهش چشمگیر هدایت می‌کنند.
اقبال‌نیا افزود: با توجه به اینکه عمر شایعات کوتاه است، افراد تدریجا براساس گزارش‌ها و عملکرد شرکت واقعی بودن آن شایعه پی می‌برند و به این ترتیب این رشد یا کاهش قیمت صوری اصلاح می‌شود.
اقبال‌نیا در ادامه بیان کرد: همچنین سهامداران عمده و مطلع و آن دسته که فعالیت حرفه‌ای‌تری در بازار دارند و از وضعیت شرکت اطلاعات کافی دارند از ایجاد شایعه و تاثیر آن بر سهام ممانعت می‌کنند و به این ترتیب روند قیمت سهام را با مدیریت خود دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ به روال منطقی سوق می‌دهند.
وی افزود: این دسته از سهامداران در مواقع لزوم با عرضه سهام باعث انسداد روند افزایش قیمت یا برخی اوقات با خرید سهام مانع از افت قیمت غیرمنطقی شده و به تعادل بازار کمک می‌کنند.
اقبال‌نیا ادامه داد: این در حالی است که آن دسته از شرکت‌هایی که سهامدار عمده منفعل دارند، از شایعات آسیب‌پذیری بیشتری دارند.
وی خاطرنشان کرد: نقش گروه‌های سفته‌باز را نیز نباید فراموش کرد؛ هدف این گروه، شرکت‌هایی است که سهامداران عمده فعال ندارند و با ایجاد شایعه باعث افزایش یا کاهش بی‌رویه قیمت سهام می‌شوند و در این مرحله چون سهامدار عمده وارد فعالیت نمی‌شود، این افراد به هدف خود که همان ایجاد نوسانات غیرواقعی موقت است، می‌رسند.

صنایع ارزان و گران فعلی بورس
این کارشناس ارشد بازار سرمایه، در ادامه سخنانش به برخی صنایع بورسی که کمتر یا بیشتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، اشاره کرد و گفت: صنایع پتروشیمی، ساختمانی، سیمانی و خدمات فنی و مهندسی از جمله صنایعی هستند که کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، این در حالی است که صنعت بیمه و برخی از کانی‌های غیرفلزی بالاتر از ارزش ذاتی خود دادوستد می‌شوند.
اقبال‌نیا در خاتمه به تاثیر دید بلندمدت در سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: سهامداران باید برای رسیدن قیمت سهام به ارزش ذاتی صبر داشته باشند و سود سرمایه‌گذاری خود را در بلندمدت ارزیابی کنند.
وی افزود: قیمت سهام برخی شرکت‌ها در یک سال خاص با توجه به تغییر نرخ‌های جهانی، کاهش یا افزایش می‌یابد. در این صورت، سهامداران نباید به این مقطع زمانی کوتاه توجه داشته باشند و در واقع باید سود بلندمدت را مدنظر قرار دهند و با ارزیابی دقیق ارزش واقعی سهام، از تصمیم‌گیری عجولانه بپرهیزند.
«ارزش ذاتی» چگونه قیمت سهام را تغییر می‌دهد؟
در همین حال، معاون سرمایه‌گذاری تامین آتیه کارکنان پاسارگاد در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن اشاره به مفهوم ارزش ذاتی سهام بیان کرد: یکی از واژه‌هایی که کاربرد فراوان در علم اقتصاد و مالی دارد، مفهوم «ارزش» است که در مورد آن تعاریف مختلفی بیان شده است. به طور کلی واژه ارزش به معنی «میزان مطلوبیت یک چیز برای رفع نیازهای یک فرد» می‌باشد و مفهوم ارزش از درجه اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران برخوردار است.
علیرضا قدرتی در ادامه افزود: هدف اصلی از تعریف ارزش در سرمایه‌گذاری مقایسه آن با قیمت بازار یک دارایی مالی است. از این رو انواع مختلفی از ارزش در این علم به کار برده می‌شود، از قبیل ارزش دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ دفتری، ارزش جایگزینی، ارزش اقتصادی، ارزش منصفانه، ارزش ذاتی و… که هر یک از آنها برای تعیین ارزش واقعی یک دارایی مالی، نقاط ضعف خاص خود را دارند.
وی ادامه داد: اما یکی از بهترین روش‌ها برای ارزش گذاری یک دارایی مالی استفاده از ارزش ذاتی (Intrinsic value) است، که بسیاری از تحلیل کنندگان مالی و سرمایه‌گذاران برای برآورد ارزش دارایی‌های مالی از آن استفاده می‌کنند. در واقع ارزش ذاتی عبارت است از ارزش فعلی جریانات نقدی عایدات آینده که بر اساس بازده جاری بازار تنزیل می‌شود.
قدرتی گفت: به طور کلی ارزش ذاتی سهام دارای دو رکن اساسی جریانات نقدی آینده سهام (سودهای نقدی سال‌های آینده) و نرخ تنزیل (نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران) است که نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران نیز تابعی از بازده بدون ریسک بازار و میزان ریسک‌پذیری فرد است.
وی ادامه داد: در برآورد جریان‌های نقدی آینده نوعی عدم اطمینان وجود دارد و هر یک از سرمایه‌گذاران بر اساس درک و پیش فرض‌های خود اقدام به برآورد آنها می‌کنند و هر چقدر پیش‌بینی جریانات آتی دقیق‌تر باشد، ارزش ذاتی صحیح‌تر محاسبه می‌شود. از سوی دیگر، نرخ بازده مورد انتظار افراد با یکدیگر متفاوت است. این موارد سبب می‌شود که از یک سو تشخیص ارزش ذاتی یک سهام با کندی و سختی انجام گردد و از سویی دیگر سرمایه‌گذاران معمولا ارزش‌های ذاتی متفاوتی برای یک سهم در نظر بگیرند.

واکنش کند سرمایه‌گذاران به ارزش ذاتی
معاون سرمایه‌گذاری تامین آتیه کارکنان پاسارگاد در ادامه بیان کرد: دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ به دلیل تغییر کندتر عوامل بنیادین موثر بر ارزش ذاتی سهم، معمولا شکافی بین ارزش ذاتی و قیمت بازار سهام وجود دارد. در صورتی که ارزش ذاتی بزرگ‌تر از ارزش بازار سهام باشد، اصطلاحا می‌گویند سهام زیر قیمت (under value) یا ارزان می‌باشد و در این حالت باید اقدام به خریداری آن سهام کرد. همچنین اگر ارزش ذاتی کوچک‌تر از ارزش بازار سهام باشد در آن صورت سهام گران است و اگر مساوی باشند، اصطلاحا می‌گویند سهام به قیمت می‌باشد. در این حالت باید استراتژی فروش سهام را در پیش گرفت. وی ادامه داد: در صورتی که سهمی‌ارزان یا زیر قیمت باشد، به این معناست که سرمایه‌گذاران و سهامداران اثر عوامل بنیادین موثر بر ارزش ذاتی را کاملا درک نکرده‌اند؛ اما به مجرد اینکه بعضی از سرمایه‌گذاران این وضعیت را تشخیص دهند، قیمت سهام افزایش می‌یابد.
قدرتی افزود: بنابراین، افرادی که زودتر از سایرین اقدام به خرید کرده‌اند، منتفع شده و سود خواهند برد. همچنین سرمایه‌گذارانی که متوجه گرانی قیمت سهام می‌شوند، اقدام به فروش آن نموده و با گذشت زمان سبب کاهش قیمت سهام می‌شوند.
معاون سرمایه‌گذاری تامین آتیه کارکنان پاسارگاد در ادامه بیان کرد: البته ذکر این نکته ضروری است که چون سرمایه‌گذاران به کندی ارزش ذاتی را تشخیص می‌دهند، بنابراین ممکن است سهم برای مدت طولانی ارزان یا گران باقی بماند ولی غالب تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند که در‌ بلند‌مدت سهام به سمت ارزش ذاتی میل می‌کند. از نظر قدرتی، نوسانات قیمت سهام براساس شایعات، طول عمر محدودی دارد و در میان‌مدت و بلندمدت، قیمت بازار به ارزش ذاتی نزدیک می‌شود. هر چه قدر میزان کارایی بورس بیشتر باشد، قیمت سهام به ارزش ذاتی نزدیک‌تر است. بنابراین، کسانی که بر اساس شایعات و اخبار اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند در نهایت متضرر و پشیمان خواهند شد.

دو نگاه متفاوت به شایعات
مدیرعامل شرکت کارگزاری سهام پژوهان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما، ارزش ذاتی سهام را وابسته به ارزش روز خالص دارایی‌های شرکت دانست و گفت: معیار سنجش ارزش ذاتی سهام یک شرکت براساس دارایی‌های موجود در ترازنامه است، اما این روند در بازار رواج ندارد و ارزش‌گذاری به ویژه از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی تنها براساس بالا یا پایین شدن قیمت روزانه سهام صورت می‌گیرد.
محمد قربانی‌فرید در ادامه سخنانش به عدم تاثیر شایعه در سرمایه‌گذاران حقوقی اشاره کرد و گفت: شرکت‌های سرمایه‌گذاری و اشخاص حقوقی با دسترسی به کارشناسان مطلع، در هر زمان قیمت سهام را به درستی ارزیابی می‌کنند؛ بدین ترتیب بازده آتی دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ سهام را محاسبه می‌کنند و شایعات تاثیر چندانی درتصمیمات این افراد ندارد. این در حالی است که بیشتر اشخاص حقیقی دنباله‌رو شایعات هستند و خرید و فروش خود را براساس جو کلی بازار انجام می‌دهند.
وی افزود: اما چون بیشتر سهام بازار را شرکت‌های سرمایه‌گذاری معامله می‌کنند، آنها هم با استفاده از آگاهی‌های یادشده، تن به شایعات نمی‌دهند و می‌توان گفت که شایعات در مجموع نقش پررنگی در بازار سرمایه به ویژه در بلندمدت ایفا نمی‌کنند.

«ارزش ذاتی» نسبی است!
عضو هیات مدیره شرکت تامین سرمایه نوین نیز معتقد است: ارزش ذاتی یک پدیده فیزیکی یا شیمیایی نیست که با انجام آزمایش در آزمایشگاه، بتوان آن را کشف کرد!
زینت مراد نیا با این اعلام نظر افزود: ارزش ذاتی را سرمایه‌گذاران براساس روش‌های خود محاسبه می‌کنند و با توجه به متفاوت بودن روش‌ها، برآوردها، نگرش‌ها، درجه ریسک پذیری و … به تعداد سرمایه‌گذاران می‌تواند ارزش ذاتی برای یک سهم وجود داشته باشد. مرادی‌نیا در ادامه به رشد یا افت قیمت سهام در بازار اشاره کرد و گفت: قیمت سهام براساس انتظار سرمایه‌گذاران از آینده بنگاه‌های اقتصادی تعیین می‌شود.
ممکن است شرکت زیان‌دهی از آینده مناسب برخوردار بوده و به‌رغم زیان، رشد کند و برعکس فعالیت‌های شرکتی رو به افول بوده و با عدم استقبال سرمایه‌گذاران مواجه شود.
عضو هیات مدیره شرکت تامین سرمایه نوین در انتهای سخنانش آینده شرکت‌های سیمانی را با مدنظر قرار دادن ارزش ذاتی، مناسب دانست و گفت: سهام شرکت‌های سیمانی با در نظر گرفتن ارزش دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ جایگزینی، از قابلیت رشد خوبی برخوردارند و در حال حاضر نیز در حد ارزش ذاتی خود دادوستد می‌شوند.

دامنه نوسان در بازار سهام تا پایان سال 1401 چقدر افزایش پیدا می کند؟+ جزئیات تعیین تکلیف ورود رمزارزها به بورس

رییس سازمان بورس و اواق بهادار اعلام کرد: تا پایان سال 1401 دامنه نوسان بازار سهام به ۱۰ درصد افزایش می‌یابد.
به گزارش صفحه اقتصاد، بازار سرمایه کشور در چند سال اخیر کانون توجه جامعه قرار داشت. این بازار پس از رشد ۴۰۰ درصدی در ماه پایانی و ۴ ماه نخست سال ۹۹، از مرداد ماه ۱۳۹۹ وارد روند ریزشی شد و این موضعیت تا پایان پاییز ۱۴۰۰ ادامه یافت. سازمان بورس با شروع به کار دولت سیزدهم و در آغاز دوره فعالیت رییس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار برای ایجاد ثبات در بازار سهام، تصمیمات متعدد و برنامه‌ریزی‌های زیادی را به‌منظور کاهش و درنهایت حذف هیجانات کاذب انجام داد تا این بازار که با مشکل بی‌اعتماد از دولت قبل مواجه بود به ثبات برسد.

البته به گفته مجید عشقی رییس سازمان بورس، اعتماد از دست رفته، یک روز بازنمی‌گردد اما تصمیمات وزارت اقتصادی و سازمان بورس می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد امیدواری‌ها در معاملات بازار سهام باشد که امروز و پس از گذشته چند ماه از دولت سیزدهم، شاهد ایجاد ثبات در بازار سرمایه هستیم.

ایجاد تغییرات در دامنه نوسان ازجمله تصمیماتی بود که با موافقان زیادی از سوی سهامداران همراه شد و اکثر آن‌ها وجود دامنه نوسان در بازار و نیز ایجاد محدودیت در معاملات را به‌عنوان اقدام مشکل‌ساز عنوان کرده بودند و بارها اظهارنظرهای مختلفی را نسبت به تصمیم‌گیری در زمینه دامنه نوسان مطرح کردند. اکنون و با توجه به مشکلات ایجادشده در خصوص وجود دامنه نوسان، تصمیمات جدیدی نسبت به افزایش تدریجی دامنه نوسان اتخاذ و قرار بر این شد تا دامنه نوسان به‌صورت فصلی یک درصد اضافه شود، نخستین مرحله آن از ٢٩ فروردین‌ماه اجرا شد و دامنه نوسان از مثبت و منفی پنج درصد به مثبت و منفی ٦ درصد تغییر کرد.

در ادامه چنین مسائلی، رمزارزها از دیگر موضوعاتی بود که سرمایه‌گذاران بعد از ورود شاخص بورس به مدار نزولی و نیز ضرر و زیان‌های سنگین متحمل شده، اقدام به خروج سرمایه‌های خود از بازار و نیز ورود آن به رمزارزها کردند که بارها هشدارهای مختلفی از کارشناسان و مسوولان نسبت به این تصمیم عجولانه سهامداران عنوان شد؛ زیرا با توجه به بی‌توجهی سرمایه‌گذاران نسبت به توصیه‌های مطرح‌شده، سازمان بورس تصمیم گرفت تا به‌منظور سروسامان دادن دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ به این بازار اقدامات جدیدی را حوزه بازار رمزارزها در دستور کار قرار دهد.

رییس سازمان بورس در این بخش از ایجاد دامنه نوسان پویا در بازار سهام، ورود رمزارزها به بورس، آخرین وضعیت سهام عدالت و فروش آن و رصد آنلاین معاملات سخن گفت که در ادامه متن کامل آن را مشاهده می‌کنید.

تدوین قانون جدید برای رمزارزها/ راه‌اندازی صندوق رمزارزها در بورس

آخرین تصمیمات اتخاذشده از سوی سازمان بورس در زمینه ورود و انجام معاملات رمزارزها در بازار سرمایه به کجا رسیده است؛ آیا معاملات رمزارزها می‌تواند به رقیبی برای معاملات بازار سهام تلقی شود؟

عشقی: با توجه به صحبت‌های انجام‌شده در دولت، اکنون مقررات و قانونی برای رمزارزها و نیز رمز دارایی‌ها در حال تدوین است که در این قانون وظایفی برای سازمان بورس در نظر گرفته شده است البته این قانون تاکنون نهایی نشده و باید به جمع‌بندی‌های لازم برسد.

در کل جنس این بازار (رمزارزها) متفاوت با بازار سهام است و با ریسک‌های کاملاً متفاوتی روبرو است، همچنین در این میان برخی از مباحث فقهی جدی هم در خصوص آن وجود دارد که در سازمان بورس مطرح و اکنون در حال بررسی آن هستیم. با توجه به وجود چنین مسائلی، تاکنون تصمیم جدی در خصوص معامله رمزارزها در بازار سرمایه گرفته نشده و به جمع‌بندی نهایی نرسیده است.

در کنار این مسئله، موضوع استفاده از فناوری‌های بلاکچین و نیز فناوری‌های مشابه آن در فرآیندها مطرح است؛ این موضوع دارای بحث و مقوله متفاوتی است و باید برخی از فرآیندها را از طریق استفاده از نوآوری‌های جدید در دستور کار قرار دهیم، در این زمینه هم با کمک سایر نهادهای مالی در حال بررسی و تصمیم‌گیری هستیم تا مشخص شود که چگونه می‌توان از نوآوری‌های جدید در فرآیند تسویه و نیز ثبت و نگهداری دارایی‌ها استفاده کرد.

در خصوص معامله رمزارزها صندوقی پیشنهاد شده که قرار است به‌صورت آزمایشی در سندباکس اجرایی شود، اکنون اقدامات آن انجام‌شده و این صندوق‌ها در صورت تایید مسائل فقهی راه‌اندازی خواهند شد.

افزایش دامنه نوسان به ١٠ درصد تا پایان سال

سازمان بورس برای جلوگیری از هیجانات در معاملات، تصمیم به افزایش دامنه نوسان کرد، برنامه برای این موضوع چگونه است و آیا دامنه نوسان از ابتدای تابستان به مثبت و منفی هفت درصد تغییر پیدا می‌کند؟

عشقی: موضوع دامنه نوسان جزو بحث‌های بسیار مهم تلقی می‌شود که دارای مخالفان و نیز موافقانی هستند. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده به این نتیجه رسیده‌ایم که دامنه نوسان به‌تدریج افزایش یابد و تغییر آن در هر فصل نیازمند گزارش و نتیجه اجرای فاز نخست تغییر دامنه نوسان است.

تکلیف کرده‌ایم تا مسوولان شرکت بورس تهران و فرابورس معاملات بازار را مورد رصد قرار داده و نتیجه را بعد از سه ماه به سازمان بورس ارائه دهند. با توجه به گزارش ارائه‌شده اگر مشاهده شود که افزایش دامنه نوسان در مرحله نخست با تأثیر مثبتی همراه باشد، در خصوص افزایش دوباره دامنه نوسان و نیز بازارهایی که باید شامل این افزایش شوند، تصمیم‌گیری خواهیم کرد و دامنه نوسان باید به‌طور حتم به‌صورت تدریجی افزایش می‌یابد؛ البته تاکنون تصمیم نهایی برای افزایش دامنه نوسان تا ۱۰ درصد اتخاذ نشد، اما هدف ما این است که دامنه نوسان را تا پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۰ درصد افزایش دهیم.

برنامه سازمان بورس برای اجرای دامنه نوسان پویا در بازار سهام

برخی در بازار سرمایه موافق حذف کامل دامنه نوسان هستند، آیا در این زمینه برنامه‌ای وجود دارد؟

عشقی: حذف کامل دامنه نوسان نیازمند الزاماتی است که در موقعیت فعلی بازار، شرایط اجرای آن فراهم نیست. قرار بر این است تا در بلندمدت بحث دامنه نوسان پویا را پیگیری کنیم تا دامنه نوسان متناسب با وضعیت بازار تغییر کند. از این طریق ضمن وجود محدودیت، دامنه نوسان باز خواهد بود که در کنار آن بحث دست‌کاری معاملات و نیز انجام نظارت‌ها قابل اعمال باشد.

دامنه نوسان پویا، مدل منطقی در نظر گرفته‌شده برای دامنه نوسان است. این اقدام نیازمند سامانه‌هایی است که مسوولان در حال تلاش برای راه‌اندازی آن هستند. به نظر می‌رسد که استفاده از این سامانه‌ها به امسال نرسد و برای سال جاری افزایش تدریجی دامنه نوسان را در دستور کار قرار داده‌ایم، اما برای بلندمدت دامنه نوسان پویا را اجرا خواهیم کرد.

منظور از دامنه نوسان پویا چیست؟

عشقی: دامنه نوسان پویا به تعبیری به‌عنوان دامنه نوسان باز تلقی می‌شود، اما به‌طور حتم کنترل‌هایی بر روی آن انجام خواهد شد، بدین صورت که اگر سهام شرکتی بیش از مقدار مشخص شده رشد کرد، وقفه‌ای در معاملات آن نماد به‌منظور ایجاد شفاف‌سازی صورت می‌گیرد. در دنیا هم به این صورت نیست که دامنه نوسان به‌طور کامل باز باشد. در این زمینه نقش بازارگردان‌ها بسیار پررنگ است و باید دارای نقش اساسی باشد. هفته گذشته هم اعلام کرده‌ایم اگر بازارگردان‌ها از توانایی لازم برای کنترل سهام برخوردار باشند، دامنه نوسان را با توجه به درخواست بازارگردان تا ۲ برابر دامنه نوسان مشخص‌شده، بازخواهیم کرد.

زمان دقیقی برای آغاز فروش سهام عدالت نیست

پس از آزادسازی سهام عدالت، فروش ۶۰ درصد آن در بازار سرمایه فراهم شد اما طی یک سال گذشته و تحت تأثیر نوسانات شدید ایجادشده در بازار، فروش آن متوقف شد، آیا برنامه‌ای برای آغاز فروش سهام عدالت وجود دارد و فروش این سهام از چه زمانی دوباره از سر گرفته خواهد شد؟

عشقی: نحوه فروش سهام عدالت در سال ۹۹ با ایرادات جدی مواجه بود، اکنون در شورای عالی بورس و کارگروهی که به‌عنوان زیرمجموعه این شورا فعال است، در حال بررسی شیوه فروش سهام عدالت هستیم تا آن را به مرحله نهایی برسانیم. طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب در ابلاغیه سهام عدالت، اصل بر این است تا مردم از سهام عدالت خود به‌عنوان دارایی آینده دار نگه‌داری کنند.

افرادی که در سال ۹۹ اقدام به فروش سهام عدالت خود نکردند و آن را در اختیار دارند، کسب سود سالیانه خوبی کسب کردند که این سود در سال ۱۴۰۱ به‌طور حتم بیشتر خواهد شد و این منافع به‌صورت بلندمدت در اختیار مردم قرار می‌گیرد. فراهم شدن بسترهای لازم برای فروش یک‌باره سهام عدالت توسط سهامداران، ضمن ایجاد زیان مشمولان سهام عدالت، سبب ایجاد هیجان شدید در کلیت بازار سرمایه می‌شود؛ بنابراین تصمیم بر این است تا روشی درنظر گرفته شود که مردم آن را به‌عنوان دارایی نزد خود نگه دارند و آن را به فروش نرسانند.

با توجه به تصمیم اتخاذشده بعد از مصوبه شورای عالی بورس، فروش سهام عدالت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم باز خواهد شد، اما اکنون نمی‌توان زمان دقیقی را برای آغاز فروش سهام عدالت اعلام کرد.

سود شرکت‌های غیربورسی سهام عدالت مانده

در سال ۹۸ بخشی از سود سهام عدالت به‌حساب سهامداران پرداخت نشد، اکنون واریز باقیمانده این سود سهام عدالت در کدام مرحله قرار دارد؟

عشقی: بخش از سود سهام عدالت سال ۹۷ و ۹۸ باقیمانده بود که در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ همراه با سود عملکرد سال ۹۹ به‌حساب سهامداران واریز شد، اکنون بخشی از سود سهام شرکت‌های غیر بورسی باقیمانده است که در ابتدا باید آن را در شورای عالی بورس تعیین تکلیف کنیم.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد انجام تعیین تکلیف جاماندگان سهام عدالت صحبت‌هایی را مطرح کردند، آیا در این زمینه، وظیفه‌ای به سازمان بورس محول شده است؟

عشقی: تعیین تکلیف جاماندگان سهام عدالت در حیطه اختیار سازمان بورس نیست، بر اساس قانون در ابتدا باید دولت از طریق سازمان خصوصی‌سازی افراد مشمول را شناسایی کند و زمان در نظر گرفته‌شده را برای ثبت‌نام به آن‌ها اعلام کند. بعد از تخصیص سهام عدالت به جاماندگان، سازمان بورس وارد کار می‌شود و اقدامات لازم را برای اجرای هر چه زودتر اختصاص سهام به جاماندگان را در دستور کار قرار می‌دهد.

تعیین تکلیف وراث سهام عدالت تا پایان سال ۱۴۰۱

نایب‌رییس هیات مدیره سازمان بورس در اسفندماه اعلام کرد که قرار است وراث سهام عدالت تا پایان سال ۱۴۰۱ تعیین تکلیف شوند، سازمان بورس چه اقداماتی را در این زمینه انجام داده است؟

عشقی: بحث سهام عدالت متوفیان و وراث آن و نیز سودهایی که داشتند، امسال تعیین تکلیف می‌شود، با توجه به جمعیت زیادی که به‌عنوان وراث وجود دارد، انجام اقدامات در این زمینه بسیار سخت است و باید وضعیت وراث طبق گواهی انحصار وراثتی که افراد در اختیار دارند، مشخص شود. اکنون سامانه‌ای در حال تهیه است که بر اساس آن قطعاً وضعیت وراث سهام عدالت مشخص می‌شود و این کار را به مرحله پایانی اجرا می‌رسانیم.

سال گذشته با مسئله انتخابات هیات مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت مواجه بودیم که این اقدام تحت تأثیر وجود برخی از مشکلات متوقف شد، اکنون برنامه‌ای را برای برگزاری دوباره این انتخابات در دستور کار دارد؟

عشقی: این مسئله هم جزو مواردی است که در شورای عالی بورس در حال بحث است؛ امیدواریم که به‌زودی در این زمینه به جمع‌بندی برسیم، اما این اقدام نیازمند جمع‌بندی آیین‌نامه آزادسازی سهام عدالت است که در کارگروه مورد نظر در حال بررسی و پیگیری است.

اجرای دامنه نوسان پویا در بازار سهام/ آخرین جزییات از ورود رمز ارزها به بورس

بررسی لحظه‌ای و آنلاین معاملات در بورس/ با دستکاری‌ها برخورد می‌کنیم

فعالیت نوسان گیرها و برخی معاملات مشکوک در بازار سرمایه جزو مواردی بود که منجر به افزایش نوسان در معاملات بازار سرمایه در دو سال اخیر شده بود که برخی معتقدند بودند باید این موضوع ساماندهی شود، آیا برنامه‌ای را برای جلوگیری این موضوع در بازار سهام مدنظر وجود دارد؟

عشقی: یکی از برنامه‌های سازمان بورس در سامانه پایش و نظارت بازار سرمایه که در اسفندماه ۱۴۰۰ افتتاح شد، این است که اشخاصی که در حال نوسان گیری از بازار هستند را به‌صورت آنلاین کنترل کند، البته نوسان گیری ذات بازار سرمایه است و نوسان گیرها بخش عمده‌ای از بازار را تشکیل می‌دهند که باعث نقد شوندگی بازار می‌شود و نمی‌توان در هیچ بازاری نوسان گیری را حذف کرد.

اگر نوسان گیر سبب تغییر جریان معاملات بازار شود و به‌نوعی معاملات بازار را دستکاری و قیمت‌ها را تغییر دهد، به‌طور حتم با آن‌ها برخورد خواهد شد. اکنون سامانه‌ای را در این زمینه ایجاد و تقویت کردیم و بازهم برنامه‌های جدیدی برای این اقدام در دستور کار داریم تا دستکاری‌ها به‌صورت هم‌زمان توسط سامانه نظارتی تشخیص داده شود و از ادامه فعالیت نوسان گیرها در بازار جلوگیری شود.

سال گذشته به‌منظور برنامه‌ریزی بهتر در حوزه بازار سرمایه وعده‌هایی از احتمال حضور رییس سازمان بورس در هیات دولت داده شد، آیا این اقدام اجرایی خواهد شد؟

عشقی: تاکنون تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده، اما در کل با دولت در ارتباط هستیم و موارد را برای تصمیم‌گیری بهتر به مسئولان منتقل می‌کنیم

تعیین سرنوشت دامنه نوسان در بورس

آخرین جلسه امسال شورای‌عالی بورس در حالی امروز (سه‌شنبه) برگزار می‌شود که قرار است سیاست‌گذاران بورسی درباره تداوم یا پایان اجرای دامنه نوسان نامتقارن تصمیم‌گیری کنند.

به گزارش سرویس بورس مشرق، دامنه نامتقارن نوسان پس از کش‌وقوس فراوان و با اینکه کارشناسان بازار سهام درباره پیامدهای آن هشدار داده بودند، از روز ۲۵ بهمن ماه اجرایی شد و دامنه نوسان خرید و فروش سهام از مثبت و منفی ۵ درصد به منفی ۲ تا مثبت ٦ درصد تغییر کرد. همزمان با اجرای این تصمیم شورای‌عالی بورس، کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه هشدار می‌دادند که اجرای این سیاست شاید در کوتاه‌مدت اثر روانی داشته باشد و منجر به مثبت شدن یکی دو روزه بازار شود اما آثار منفی آن خیلی زود نمایان می‌شود و پیامدی جز تشکیل صفوف طولانی فروش نخواهد داشت. مسوولان بورسی در واکنش به انتقاد کارشناسان تاکید داشتند که دامنه نوسان نامتقارن در بورس، تصمیمی مقطعی است که در راستای آرامش بازار گرفته شد و کوتاه‌مدت خواهد بود.

درس‌هایی که بورس ۹۹ به سهامداران داد

در همین مدت اما به شکل قابل‌توجهی از نقدشوندگی بازار سهام کاسته و صف‌های فروش هر روز سنگین‌تر شد. پایان سال ۹۹ نیز یکی از سررسیدهای احتمالی پیش‌بینی‌ها برای لغو این مصوبه و بازگشت به محدوده مثبت ۵ و منفی ۵ در محافل غیررسمی عنوان می‌شد. حالا رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خبر داده که سه‌شنبه(امروز)در این‌باره تصمیم‌گیری خواهد شد. دهقان با بیان اینکه «در مورد رفع محدودیت‌ها و حذف دامنه یا بازگرداندن دامنه به شرایط قبل در حال رصد بازار هستیم» گفت که در جلسه سه‌شنبه شورای‌عالی بورس با بررسی نتایج گرفته شده از اجرای تصمیم اخیر در خصوص این مساله تصمیم‌گیری خواهد شد. او در همین حال به این نکته نیز اذعان کرد که یک تصمیم، یک راه‌حل تمام‌عیار نیست و معایب و مزایایی دارد که باید مزایای آن بیشتر باشد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین در پاسخ به برخی شایعه‌ها مبنی بر احتمال باز گذاشتن دامنه نوسان، آن را نه رد و نه تایید کرد و گفت: دامنه نوسان ابزار کنترل هیجان بازار است بنابراین در صورتی که به فضای تحلیلی نزدیک‌تر شویم و احساس شود که تصمیم‌گیری‌ها بر اساس تحلیل صورت می‌پذیرد، دامنه نوسان می‌تواند بازتر شود. اما هر چقدر احساس کنیم هیجان و نااطمینانی بر بازار غالب است و چشم‌انداز بازار روشن نیست، از ابزارهای کنترلی استفاده خواهد شد.

دعوت به بازار سرمایه باید همیشگی باشد

«دعوت مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس از سوی مسوولان» که از زمان ریزش بازار سرمایه به یکی از بحث‌های جنجالی تبدیل شده، از دیگر محورهای مهم صحبت‌های دهقان در این برنامه رادیویی بود. درحالی‌که از یک سو مردم حضور و ضرر خود در بازار را به گردن مسوولانی که آنها را به سرمایه‌گذاری در بورس تشویق کرده بودند، می‌اندازند و از سوی دیگر مسوولان از بار مسوولیت شانه خالی می‌کنند، رئیس سازمان بورس از لزوم ادامه‌دار بودن دعوت مردم به سرمایه‌گذاری در بورس گفت و در همین حال بر آموزش و فرهنگ‌سازی در این حوزه تاکید کرد.

او در این باره اظهار کرد: اکنون بازار سرمایه با حضور پرشور مردم وسعت پیدا کرده است. بازار سرمایه در اقتصاد نقش ایفا می‌کند و حضور افراد در این بازار با رعایت الفبای مدیریت ریسک و نگاه بلندمدت منجر به بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران و نیز رشد اقتصادی می‌شود. بنابراین دعوت مردم به بازار سرمایه همیشه باید وجود داشته باشد. از طرف دیگر ضروری است تا در آموزش و فرهنگ‌سازی همچنین ترویج روش‌های حضور غیرمستقیم در بورس تلاش بیشتری داشته باشیم.

دعوت‌ها در جذب مردم نقش داشت

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در تشریح علل جذب بیشتر مردم به این بازار بیان کرد: در ابتدای سال مردم وارد بازار سرمایه شدند که در این میان حتما دعوت‌ها به این بازار نقش داشته است. نکته دیگر اینکه با در نظر گرفتن روند صعودی قیمت ارز، متوجه شدند دارایی‌هایی که در سهام وجود دارد حتما نسبت به این قیمت دارای عکس‌العمل خواهند بود و از این رو فرصت سودآوری در این بازار وجود خواهد داشت؛ بنابراین سرمایه‌گذاران به دنبال بازاری برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان بودند و از این رو به سمت بازار سرمایه حرکت کردند.

به گفته دهقان، در ماه‌های ابتدایی اقبال مردم به بازار سرمایه، سازمان بورس تلاش کرد تا با تمهیداتی از جمله عرضه بیشتر سهام، عطش سرمایه‌گذاران در این حوزه برطرف شود. به طوری که دولت به فروش سهام خود اقدام کرد و در این راستا شرکت‌های دولتی را موظف کرد تا سهام شناور خود را افزایش دهند. همچنین سازمان بورس به حقوقی‌های بازار فشار آورد تا سهام بیشتری را به فروش برسانند و از این طریق بازار به تعادل لازم برسد. او با تاکید بر اینکه «سازمان بورس و اوراق بهادار در تلاش است تا روزهای بهتری برای بورس رقم بخورد»، اتفاقات سال ۹۹ در بازار سرمایه را به چند بخش تقسیم کرد و توضیح داد: برخی از این اتفاقات ناشی از تلاطم متغیرهای کلان اقتصادی است.

بازارهای دارایی مانند ارز، طلا، سهام و. همگی به یکدیگر متصلند و نمی‌توان آنها را به طور جداگانه بررسی کرد. از طرفی موضوع انتظارات عامل موثری بر تغییرات قیمتی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند، بنابراین باید توجه داشت که تمام بازارها از تلاطم‌ها دچار آسیب شده‌اند و این موضوع تنها به بازار سرمایه مربوط نمی‌شود. رئیس سازمان بورس با بیان اینکه برای بررسی دقیق‌تر اتفاقات رقم خورده در بازار سرمایه، باید این بازار را به دو دوره صعودی و نزولی تقسیم کنیم، گفت: نخستین دوره مربوط به زمانی است که شاخص از یک دوره حدودا ۵۰۰ هزار واحد (در ابتدای سال) تا رقم بالای دو میلیون در اواسط مرداد ماه افزایش پیدا کرد و در ادامه با دوره نزول شاخص مواجه بودیم که البته با فراز و نشیب‌هایی تا این لحظه روبه‌رو بوده است.

بورس هنوز به حالت طبیعی برنگشته

او افزود: نوسانات اقتصادی تاثیر خود را بر روی شاخص گذاشته‌اند ولی بازارهای دیگر بخشی از این نوسانات را احیا کرده و به حالت طبیعی خود بازگشته‌اند، اما این اتفاق در بازار سرمایه هنوز به اندازه بازارهای دارایی دیگر بازگشت نداشته است. در این خصوص نظرات کارشناسان و تحلیلگران یاری‌رسان بازار سرمایه در بازگشت بیشتر به شرایط مطلوب است. رئیس سازمان بورس ایجاد برخی بخش‌بندی‌ها مانند حقوقی-حقیقی‌ها در بازار سرمایه را به زیان بازار دانست و در ادامه به تخلفات در این بازار اشاره کرد و گفت: تخلفات همیشه در بازار سرمایه وجود داشته است. به نظر من برخورد با متخلفان نقش اساسی در احیا و تقویت اعتماد مردم به بازار سرمایه دارد و سازمان بورس این مهم را با قدرت دنبال می‌کند.

همکاری با دستگاه قضا برای برخورد با متخلفان

رئیس سازمان بورس با تاکید بر اینکه باید با متخلفان برخورد شود، از راه‌اندازی سامانه‌ای برای برخورد با متخلفان خبر داد و گفت: سامانه دیده‌بان توسط سازمان بورس راه‌اندازی شده و گزارش‌های مردمی را دریافت می‌کند. در عین حال، سازمان نیز نظارت‌های دقیق و مستمری در دستور کار دارد که بسته به نوع تخلف، برخورد مناسب صورت می‌گیرد. تذکر، درج در پرونده و جبران از طریق عدالت ترمیمی از جمله روش‌های برخوردی هستند. دهقان در همین حال یادآور شد: اما گاهی تخلف بزرگی روی می‌دهد و سازمان بورس به عنوان ضابط قضایی و گاهی به عنوان شاکی پیگیر موضوع می‌شود و در این مسیر همکاری خوبی بین دستگاه قضایی و سازمان بورس برقرار است.

وعده توسعه زیرساخت‌ها

پاسخگویی به انتقادها دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ درباره زیرساخت‌های بازار که در یک سال اخیر بیش از گذشته نمایان و موجب اعتراض بخش زیادی از سهامداران به‌ویژه در روزهای اوج بازار شده است، بخش دیگری از گفت‌وگوی رادیویی با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار را به خود اختصاص داد. دهقان با یادآوری اینکه در سال ۹۹ طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران و حجم بالایی از معاملات در بازار سرمایه انجام شده است، به خلأ‌ در این حوزه اذعان کرد و گفت: برخی از زیرساخت‌ها و ساختارهای بازار سرمایه آمادگی پذیرش این حجم از نقدینگی را نداشت و از همین رو، گاهی مشکلاتی را در سامانه معاملات شاهد بودیم. اما اکنون با اتکا به دانش و توان داخلی مشکلات برطرف شده و زیرساخت‌ها نیز در حال توسعه است. او اضافه کرد: در عین حال مقرر شده تا علاوه بر ارتقای ساختار سازمان بورس، سیستم‌های هوشمند کشف تخلف نیز در بازار راه‌اندازی شوند.

وی تاکید کرد: به‌رغم افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه، نباید فراموش کنیم که بورس بازاری تخصصی و مبتنی بر دانش است، از همین رو، همگان باید به خوبی نقش خود را ایفا کنند تا اعتماد به بازار سرمایه خدشه‌دار نشود. دهقان تقویت نظارت، شفاف شدن گزارش‌دهی شرکت‌ها و اطلاع‌رسانی دقیق‌تر را لازمه این امر دانست و گفت: سازمان بورس طرح حمایت از سهامداران با پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان را در دستور کار قرار داده است. در عین حال، باید روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و بلندمدت ترویج شوند. برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در طی ۱۰ سال بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بازدهی نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند.

همه سهامداران عدالت تا پایان سال سود می‌گیرند

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در بخش دیگری از صحبت‌های خود توضیحاتی درباره سهام عدالت و نحوه و ارزی سود آن برای سهامدارانش داد. او با بیان اینکه «پرتفوی سهام عدالت شامل شرکت‌های بزرگ و قدرتمند در بازار سرمایه است» گفت: شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کنند. شرکت‌های سرمایه‌پذیر با برگزاری مجامع، سیاست‌های تقسیم سود خود را اعلام کردند و برخی تمامی منابع و برخی دیگر بخشی از منابع خود را به صورت سود تقسیم خواهند کرد.

او درباره سیاست تقسیم سود تا پایان سال نیز با بیان اینکه «تقسیم سود سهام عدالت از دو بخش در حال بررسی است» گفت: بخش اول در سمات است که اطلاعات سهامداران پالایش شده و کسانی که سهام خود را فروختند سودی به آنها تعلق نخواهد گرفت، اما آن دسته که این سهم را خریداری کردند شامل سود خواهند شد. اطلاعات در سمات در حال آماده‌سازی است و تا پایان سال تعیین تکلیف می‌شود. اما بخش دوم بر عهده شرکت‌های سرمایه‌پذیر است که باید سود تقسیمی را به شرکت سمات واریز کنند تا بین مردم توزیع شود. این فرآیند در حال بررسی است و تلاش بر این است که در بهترین حالت تمامی ۲۰۰ هزار تومان و در حالت‌های بعدی بخشی از این ۲۰۰ هزار تومان تا قبل از پایان سال به سهامداران اعطا شود. به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به تمامی سهامداران سهام عدالت که یک برگه سهام ۵۰۰ هزار تومانی داشته باشند ۲۰۰ هزار تومان سود تعلق می‌گیرد به این ترتیب هر فردی دارای دو برگ سهام ۵۰۰ هزار تومانی باشد ۴۰۰ هزار تومان سود کسب خواهد کرد.

سازمان بورس از دولت مستقل است

«سازمان بورس از دولت مستقل است»؛ این جمله بخشی از اظهارت دهقان بود. به تازگی برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حال تدوین طرحی به منظور استقلال بازار سرمایه از دولت هستند. این طرح پس از آن در بهارستان کلید خورد که اعتراض مردم به ضررهایشان در بورس هر روز شدت می‌گرفت و نمایندگان مجلس نیز برای آنکه پاسخی در برابر مردم معترض داشته باشند دست به تدوین طرح‌های بورسی از جمله طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی، اصلاح قانون اوراق بهادار و حتی تحقیق و تفحص از بورس زدند. با این حال هیچ‌کدام از این طرح‌ها برای بررسی و تبدیل به قانون به صحن علنی بهارستان نرسیده است. طرح استقلال بورس از دولت نیز در حد اظهارنظر نمایندگان نیز باقی مانده است. با این حال رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگویش به استقلال سازمان بورس از بدنه دولت اشاره داشت. او با تاکید بر اینکه «سازمان بورس اکنون نهادی مستقل از دولت محسوب می‌شود» گفت: نقش سازمان بورس نقش نظارت بر بازاری است که قواعد شفافی دارد. در این بازار همه می‌توانند طرف عرضه و تقاضا قرار بگیرند. به این ترتیب دولت به دو صورت در بازار سرمایه می‌تواند نقش‌آفرینی کند.

دهقان تاکید کرد: نقش اول به صورت نقش فروشنده یا خریدار است که در این نقش دولت باید تمامی ضوابط را رعایت کند و مسوولیت‌پذیری یک ناشر را در بازار سرمایه داشته باشد. نقش دوم به صورت حامی است که به توسعه بازار کمک می‌کند.

او در ادامه به مقایسه بازار اوراق بدهی و بازار سهام پرداخت و بیان کرد: بازار اوراق بدهی همیشه در کنار بازار سهام بوده است. اما چیزی که در این میان مهم است این که در واقع تنظیم‌کننده ارتباط این دو، نرخ سود است و تنظیم‌گری نرخ سود در دست بانک مرکزی است. خواسته بازار سرمایه از بانک مرکزی این است که علمیات بازار باز را به نحوی در بازار اوراق بدهی اجرا کند که نرخ سود اوراق موجب کاهش جذابیت نرخ‌ها در بازار سرمایه نباشد. نگاه ما حذفی نیست و خواستار ادامه فعالیت بازار بدهی هستیم به این دلیل که بازار بدهی و بازار سهام باید در کنار هم رشد کنند و با هم توسعه پیدا کنند اما این خواست را داریم که تنظیمات نرخ سود در محدوده‌ای باشد که بازار بدهی و بازار سهام در کنار هم رشد کنند.

حل معضل کمبود سرمایه‌گذاری از مسیر بازار سرمایه

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، یکی از مشکلات اقتصادی موجود کشور را، کمبود سرمایه‌گذاری دانست و با اظهار اینکه «مهم‌ترین محلی که می‌تواند این مشکل را برطرف کند بازار سرمایه است»‌ گفت: اکنون تامین مالی در بازار سرمایه از راه‌های مختلفی دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ مانند عرضه اولیه، افزایش سرمایه و. انجام‌پذیر است و از این رو نقشی که بازار سرمایه در اقتصاد داشته با نقش سیستم بانکی برابری می‌کند.

دهقان اضافه کرد: این در حالی است که سیستم بانکی تسهیلات بیشتری در این خصوص پرداخت کرده، اما بخش عمده این تسهیلات سرمایه در گردش است که البته این روش در بازار سرمایه هم در شکل‌های دیگری انجام می‌شود، اما بانک‌ها به طرح‌های توسعه‌ای نیز تسهیلات ارائه کرده‌اند، با این حال رقم ارائه تسهیلاتشان تفاوت زیادی از میزان ارائه تسهیلات توسط بازار سرمایه ندارد.

تغییر مهم برای بورس از فردا

سرانجام و پس از گذر از روزهای پر فراز و نشیب، از فردا ( ۲۹ فروردین) دامنه نوسان با افزایشی یک درصدی، مثبت و منفی ۶ خواهد شد.

دامنه مجاز نوسان قیمت یکی از مهم‌ترین قوانینی است که در بازارهای مالی به‌ عنوان عامل کنترلی در برابر نوسان‌های قیمت سهام و به ‌منظور کاهش نوسان بازار در اثر تصمیمات هیجانی استفاده می‌شود. دامنه مجاز نوسان، دامنه نوسان قیمت در بورس چقدر است؟ حدود قیمتی سقف و کفی است که هر سهم در هر روز کاری می‌تواند داشته باشد و قیمت تنها می‌تواند در این محدوده حرکت کند. در واقع این دامنه محدوده مجاز برای نوسان قیمت سهم است.

البته طیف طرفداران و منتقدان دامنه نوسان بسیار گسترده است، زیرا اینکه میزان دامنه نوسان چقدر باشد و اینکه اصلا باید در بازار سرمایه دامنه نوسان وجود داشته باشد یا خیر همواره محل بحث کارشناسان بوده است و بسیاری از صاحب نظران بازار سرمایه نیز بر این باورند که برای بهبود روند معاملات بورس باید به سمت افزایش دامنه نوسان و در نهایت حذف کامل آن حرکت کرد، زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان، باعث انحراف بیشتر معاملات بورس می‌شود.

روزهای پر فراز و نشیب دامنه نوسان

دامنه نوسان در بازار سرمایه ایران طی دو سال گذشته و همراه با روزهای پرصعود و پرنزول بازار، روزهای پرنوسانی را از سر گذارنده است. به طوری که از ۲۵ بهمن‌ سال ۱۳۹۹ از مثبت و منفی پنج به مثبت شش و منفی دو تغییر کرد؛ تصمیمی که توسط شورای عالی بورس و با هدف تعادل‌بخشی به این بازار گرفته شد. البته عمر این تصمیم حدود سه ماه بود و دامنه نوسان از ابتدای اردیبهشت سال ۱۴۰۰ به مثبت شش و منفی سه افزایش یافت و در نهایت از ۲۵ اردیبهشت همان سال، دوباره دامنه نوسان قیمت همه شرکت های حاضر در بورس و فرابورس، متقارن و در محدوده مثبت و منفی پنج درصدی داد و ستد شد.

تحقق وعده افزایش دامنه نوسان

با روی کار امدن دولت جدید و پس از آنکه مجید عشقی عنوان دار ریاست سازمان بورس شد، اعلام کرد باز کردن دامنه نوسان در دستور کار این سازمان قرار دارد. وی همچنین در اخرین نشست خبری خود در سال گذشته نیز دوباره از اصلاح تدریجی دامنه نوسان از اوایل سال ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: تغییر دامنه نوسان در برنامه سازمان بورس است، اما این موضوع نیازمند روشن شدن برخی ابهامات از جمله بودجه و ریسک‌های سیاسی است. پیش از این اعلام کرده بودم که اصلاح دامنه ابتدا از شرکت‌های بزرگ آغاز می‌شود و اکنون برنامه این است که از یک تاریخی به بعد اصلاح به صورت تدریجی و با یک درصد آغاز خواهد شد. این روند در مقاطع سه ماهه و با توجه به بازخورد بازار بازبینی خواهد شد.

در نهایت وعده عشقی به تحقق پیوسته و دامنه نوسان روزانه قیمت در بازار اول (تابلو اصلی و فرعی) بورس تهران از روز دوشنبه، ۲۹ فروردین ماه، مثبت و منفی ۶ می شود.

تاثیر افزایش دامنه نوسان بر رونق بیشتر بورس

در این راستا، حسین کاظم زاده - کارشناس بازار سرمایه - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت دامنه نوسان در سال‌های قبل، اظهار کرد: سال ۱۳۸۷ معاملات بسیار کم رونق، دامنه نوسان دو درصدی و رکود دوره دولت نهم باعث شده بود بسیاری از نمادها روزهای متمادی بدون معامله باشند. در همان سال دامنه نوسان به سه درصد افزایش پیدا کرد. به مرور در سال های بعد ابتدا به چهار درصد، در سال ۱۳۹۴ به پنج درصد رسید و از آن زمان دامنه نوسان به غیر از چند مقطع کوتاه در دو سال گذشته، ثابت بوده است.

وی با تاکید بر اینکه اولین و مهمترین تاثیر افزایش دامنه نوسان در معاملات، افزایش حجم و ارزش معاملات است، گفت: زمانی که دامنه نوسان دو درصد بود، بسیاری از نمادها با اینکه باز بودند بعضا ۵۰ روز معامله نمی شدند. زمانی که دامنه نوسان از دو به پنج درصد رسید بورس ایران توانست به بازاری جذاب تبدیل شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: باید توجه کرد که قیمت سهم بنا به متغیرهای کلان و خرد اقتصادی و عرضه و تقاضای سهم دچار تغییر می شود. هر چقدر این تغییرات طبیعی و سریعتر خود را در قیمت نشان دهد هم رونق بیشتر و هم احتمال تشکیل حباب کمتر می شود. امیدوارم افزایش دامنه نوسان که از فردا، مثبت و منفی ۶ درصد خواهد بود و به مرور به ۱۰ درصد خواهد رسید، بتوند باعث رونق بیشتر بازار سهام شود.

دامنه نوسان همان قیمت‌گذاری دستوری است؟

بورس تهران همچنان روی موج هیجانات، نوسان قابل‌توجهی را تجربه می‌کند. قیمت ‌سهام در چند ماه گذشته مسیر پرتلاطمی را تجربه کرده‌ و بخشی از آن به ساختار اقتصاد کشور و ابهام در اقتصاد داخلی، سیاست خارجی و همچنین وضعیت مبهم بازار جهانی برمی‌گردد. اما نمی‌توان اثر مخرب و هیجان‌زای دامنه نوسان را نادیده گرفت. هر چقدر ابهام اقتصادی و سیاسی خود عامل تلاطم سنگین در بازار سهام کشورمان است وجود قوانین محدودکننده‌ای مانند دامنه نوسان و حجم مبنا شدت این هیجان را چندین برابر ساخته است. دامنه نوسان، نه توانست که از رشد بی‌محابا و هیجانی سهام جلوگیری کند و نه مانع از زیان سنگین معامله‌گران شد. چه بسا که حتی شدت رشد و حبابی شدن قیمت‌ها و همچنین شدت افت قیمت سهام و زیان سرمایه‌گذاران را به صورت محسوسی افزایش داد. همین موضوع باعث شده که بیش از گذشته این سوال در ذهن نگارنده زنده شود که چرا دامنه نوسان حذف نمی‌شود.

وقتی کمی عمیق‌تر به چرایی حضور دامنه نوسان و حجم مبنا و موارد خودساخته این‌چنینی در بورس تهران نگاه می‌کنیم همان رنگ و لعاب قیمت‌گذاری دستوری مشاهده می‌شود. مذموم بودن قیمت‌گذاری دستوری از این بابت است که دولت با دخالت در مکانیزم بازار و تعیین آزاد قیمت‌ها عامل ایجاد رانت شده و علاوه بر این به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تولیدکننده و مصرف‌کننده ضربه وارد می‌کند. اما نافع اصلی قیمت‌گذاری دستوری رانت‌خواران و دلالانی هستند که با قیمت ارزان دولتی جنس را به واسطه ارتباط خود خریداری می‌کنند و با قیمت بازار آن را به فروش می‌رسانند و سودهای کلانی را به دست می‌آورند.

همان‌طور که قیمت‌گذاری دستوری، در ظاهر دلسوزی و تلاش دولتمردان برای حمایت از مصرف‌کنندگان و قشر ضعیف جامعه را نشان می‌دهد سازمان بورس و مدافعان «دامنه نوسان قیمت» با ژست حمایت و دلسوزی برای سرمایه‌گذار خرد این سیاست را سال‌هاست در دستور کار قرار داده‌اند. همین‌جا مشخص است که عموما کلید‌واژه حمایت از مصرف‌کننده یا سرمایه‌گذار خرد یا قشر ضعیف یا کارگر عموما با نیت‌های دیگری همراه است که اتفاقا آسیب اصلی را به همین جامعه هدف می‌رساند. دامنه نوسان قیمتی نیز دخالت بی‌جای سیاست‌گذار و سازمان بورس در رویه قیمت سهام است. حالا همراه با دامنه نوسان حضور یک دست قدرتمند و مداخله‌گر دیگر مانند صندوق‌های حمایتی بازار به صورت کامل می‌تواند تمام مکانیزم بازار را مختل کند. اما نافع اصلی دامنه نوسان نیز اتفاقا سهامداران نهادی، دولتی و عمومی هستند که بخش بزرگی از بازار سهام کشور را در اختیار دارند و هیچ نفعی از دامنه نوسان برای سرمایه‌گذار خرد نمی‌توان برشمرد. در این میان عدد شاخص و نوسان روزانه شاخص نیز به واسطه دامنه نوسان می‌تواند محدود شود و همین موضوع نیز احتمالا برای دولت دارای اهمیت زیادی است.

برخی می‌گویند که حذف دامنه نوسان به بورس تهران در کوتاه‌مدت شوک وارد می‌کند. سوال این است که منظور شما از شوک چیست؟ آیا شوک غیر از این است که قیمت‌ها در چند روز متوالی ۲۰ درصد رشد کند و در ادامه در چند روز متوالی ۲۰ درصد افت کند. مثلا دامنه نوسان نبود چه رخ می‌داد؟ غیر از این‌که اگر واقعا سهامی مستحق و شایسته رشد یا افت این‌چنینی بودند طی یک روز این تغییرات قیمت رخ می‌داد و با تشکیل صف‌های خرید و فروش هیجان به روزهای بعد کشیده نمی‌شد.

سال‌هاست توجیهات حضور دامنه نوسان را خوانده‌ایم؛ ولی مشخص نیست اگر دامنه نوسان نبود مثلا چه اتفاق بدتری بنا بود رخ دهد. اتفاقا در نبود دامنه نوسان از شدت هیجان و رفتار گله‌ای کاسته می‌شد. دیگر سهام فولاد مبارکه، ایران‌خودرو یا فلان شرکت سیمانی یا قندی یا پالایشی همگی با هم نوسان نمی‌کردند. هر یک از این صنایع ریسک‌های متفاوتی دارند و برای معامله‌گر آماتور در شرایطی که همه چیز را صف خرید و فروش تعیین می‌کند اصلا این ریسک‌ها و فرصت‌ها معنا پیدا نمی‌کند.

اگر شخصی در صف فروش نشسته است دامنه نوسان را بردارید تا در هر قیمتی می‌خواهد سهام خود را به فروش برساند. همراه با حذف دامنه نوسان حجم مبنا را نیز کاملا حذف کنید. برخی از کارشناسان حتی از لزوم افزایش حجم مبنا می‌گویند اما از خود پرسیده‌اند اگر این قانون خودساخته که اواسط دهه ۸۰ بنا نهاده شد خوب بود چرا بقیه کشورها از این دستاورد کم‌نظیر ما استفاده نمی‌کنند؟ سهام‌دار یا مالک یا خریدار سهام همه اختیار این را دارند که در هر قیمتی سهام را خرید و فروش کنند و بازار باید بر اساس همان قیمت لحظه‌ای تعیین نرخ شود. دامنه نوسان قیمتی همان قیمت‌گذاری دستوری است که رییس سازمان بورس بارها آن را سرزنش کرده است. اگر دخالت در بازار را مذموم و ناپسند می‌دانیم پس دیگر هیچ توجیهی برای ادامه دامنه نوسان وجود ندارد.

این یادداشت نظر شخصی نویسنده است و لزوما دیدگاه هیات تحریریه بورسان را نمایندگی نمی‌کند.