دامنه نوسان سهام چیست؟
- با توجه به اینکه توقف معاملات بیانگر جلوگیری از انجام معامله یک دارایی (سهام) در یک‌زمان مشخص است، درحالی‌که حد نوسان قیمت محدودیتی است که نوسانات روزانه قیمت سهام را در برمی‌گیرد. (از پایان روز معاملاتی قبل مشخص‌شده است)
- توقف معاملات در یک محدوده زمانی و به‌صورت مقطعی عمل می‌کند و پس از اینکه توقف معامله یک سهم پایان می‌یابد، قیمت سهام صرفاً به‌وسیله بازار تعیین میشود؛
حجم مبنا چیست؟
به گزارش بیدار بورس، حجم مبنا برای ۲۰ نماد معاملاتی دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران از روز سه‌شنبه (۱۲ بهمن ماه) اعمال نخواهد شد که این مهم ابلاغیه جسورانه‌ای بود که در روزهای گذشته توسط مدیران فرابورس گرفته شد و میتواند در بهبود روند بازار تاثیرگذار باشد.
۲۰ سهمی که حجم مبنای آنها حذف میشود
اتکای - تاپکیش - توسن – ثتران – حآسا – حآفرین – دسانکو – زنگان – سمگا - شبصیر - شکام – فرابورس – فروی – فزرین – کتوکا – کلر- گدنا – مادیرا- مدیریت - نطرین
حجم مبنا چیست؟
حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. درصورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.
نحوه محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت
در فاصله سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۳، حجم مبنای سهام یک شرکت عددی ثابت دامنه نوسان سهام چیست؟ بود و هر نماد بورسی بسته به اندازه خود و تعداد سهامی که به بازار وارد می کرد، از این نرخ ثابت حجم مبنا تاثیر می‌پذیرفت. اما از سال ۱۳۹۳ به بعد، فرمول محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت دستخوش تغییراتی شد. شکل محاسبه حجم مبنا به این ترتیب است در یک سال حداقل ۲۰ درصد تعداد سهام شرکت معامله شود. اگر در نظر بگیریم یک سال دارای ۲۵۰ روز کاری است بنابراین برای محاسبه حجم مبنا یک روز کافی است ۲۰ درصد تعداد سهام شرکت را بر ۲۵۰ روز کاری تقسیم کنیم که در این صورت حجم مبنا برابر ۰.۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهم شرکت میشود. البته قابل ذکر است محاسبه و عدد یاد شده تنها برای محاسبه حجم مبنا بازار بورس است. حجم مبنا برای فرابورس ۰.۰۰۰۴ (چهار در ده هزارم) برابر تعداد سهام شرکت است. در سال ۱۳۹۸ سازمان بورس اوراق بهادارو شورای عالی بورس حجم مبنای کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ / ۱۱ / ۱۳۹۸ هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) چهار در ده هزار سهام شرکت اعلام کرد وبراین اساس حجم مبنای شرکت های بورس از ۰.۰۰۰۸ به ۰.۰۰۰۴ تغییر یافت.
همچنین شروط زیر برای کلیه شرکتهای بورسی و فرابورسی تعیین شد:
· حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکتها در بازار بورس بازار اول و دوم فرابورس برابر با ۵۰ میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه زرد برابر با ۲۰میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه نارنجی برابر با ۱۰میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه قرمز برابر با ۵میلیارد ریال
· حداکثر ارزش مبنا برای شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال
· برای شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال
حجم مبنا در فرابورس ایران :
بازارهای اول و دوم
حداقل ارزش مبنا
حداکثر ارزش مبنا
شرکت با سرمایه بیش از از ۲۰میلیارد ریال و بالاتر، معادل ۱۲۰میلیارد
حجم مبنا برابر ۱۲۰میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتتی هفته
شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰میلیارد ریال، معادل ۱۰۰میلیارد ریال
حجم مبنا برابر ۰.۰۰۰۴ ضربدر تعداد سهام
قیمت پایانی چیست؟
قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که براساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید؛ اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است.
درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است؛ بنابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.
معایب حجم مبنا
نکته قابل‌توجه این است که در مواقعی مانند تشکیل صف خریدوفروش، باعث بلوکه شدن مقدار زیادی از پول میشود و نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند میشود. هنگامی‌که میزان حجم معاملات بسیار پایین می‌آید، سرمایه‌گذاران در بورس در این شرایط می‌گویند سهم خشک یا فریز شده است و نوسان نمی‌کند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچ‌گونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند تا معاملات انجام گیرد و قیمت موردنظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس
کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است. در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد؛ که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد میکردند. گرچه حجم معاملات اکثر این شرکتها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز میباشد و باتوجه به درنظرگرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.
تاثیر حجم مبنا در روزهای نزولی بازار
بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد. درصورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد. در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود. در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود. اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.
حجم مبنای کم خوب است یا بد؟
سهمی که حجم مبنای بزرگ‌تر داشته باشد، سخت‌تر دچار نوسان میشود. در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود. این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ می‌خرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد. به همین دلیل حجم مبنا پرنمی‌شود وقیمت بالا نمی‌رود.
فردا، در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته میشود. اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) هر کس می‌توانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال به وجود بیاورد.
در این صورت شما فکر می‌کردید سهم مثبت است، خرید خود را انجام می‌دادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه می‌شدید.
حجم مبنا، مامنی برای نوسان‌گیران
نوسانگیرها و معامله‌گران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که می‌توانند روی این نمادها نوسان‌های بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند. یکی دیگر از خوبی‌های این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمی‌شود.
یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود. برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.
حجم مبنای ۱ به چه معنا است؟
برای برخی سهم‌ها ممکن است ببینید که این حجم برابر یک در نظر گرفته شده است.
برای مثال برای حق تقدم‌ها، حجم مبنا برابربا۱ فرض میشود. معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد. تا پیش از دستورالعمل جدید، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت میکردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سودجویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی میشود با دستورالعمل جدید، فعالیتهای سفته‌بازی در این نمادها کاهش یابد.
چرا قیمت سهم در صف خرید ۵+ نمی‌شود؟
یک روز می‌بینید برای سهم شما صف خرید تشکیل شده و تمام روز صف خود را حفظ می‌کند. اما قیمت پایانی آن ۲.۵+ میشود. دلیل این ماجرا چیست؟
فرض کنید حجم مبنای سهم یک میلیون برگه باشد. اگر فقط ۵۰۰ هزار برگه سهم معامله شود، نصف حجم مبنا پرشدهاست. پس فقط نصف۵ درصد یعنی ۲.۵ درصد به قیمت پایانی اضافه میشود. مثلا اگر سهم ۱۰۰۰ تومان باشد، قیمت آن به ۱۰۲۵ تومان دامنه نوسان سهام چیست؟ می‌رسد. روز بعد این قیمت (۱۰۲۵ تومان) صفر تابلو خواهد بود. اگر فقط ۱۰۰ هزار سهم معامله شود، قیمت پایانی در این سهم به‌خصوص ۰.۵ درصد بالا می‌رود و قیمت پایانی به ۱۰۰۵ تومان می‌رسد. چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دیگران هم مثل شما باور دارند که سهم خوب است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد.
بررسی تاثیرات تغییر دامنه نوسان
طی جلسه شورای عالی بورس در 18 بهمن ماه، چهار تصمیم جدید اتخاذ شد. مهم‌ترین آنها تغییر دامنه نوسان روزانه است. قانون تغییر دامنه نوسان که از شنبه 25 بهمن ماه اعمال میشود، تاثیراتی به همراه خواهد داشت. پیش از بررسی تأثیرات آن به این موضوع که دامنه نوسان چیست و چه کاربردی دارد، می‌پردازیم.
دامنه نوسان چیست؟
بورس ، یک بازار رقابتی است که قیمتها در آن، بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند. نهادهای ناظر بر بازار به منظور کنترل نوسانات بازار، ابزارها و قوانینی را به کار می‌گیرند. دامنه نوسان یکی از این ابزارها به شمار می‌رود. دامنه نوسان به حداکثر و حداقل تغییر قیمت سهام در یک روز گفته میشود. برای مثال: فرض کنیم دامنه نوسان سهمی 5% باشد. سقف رشد قیمت آن در یک روز مثبت 5% و حد کف کاهش قیمت آن در یک روز منفی 5% خواهد بود.
وجود دامنه نوسان در بازار از آشفتگی‌هایی که به دلیل خرید و فروش‌های هیجانی ایجاد می‌شوند، جلوگیری می‌کند. از طرفی میتواند تا حدودی مانع از بروز دستکاری‌های قیمتی و اینگونه تخلفات شود. تا پیش از این، دامنه نوسان در بازارها به شرح زیر بود:
| بازار بورس | مثبت و منفی 5% |
| حق تقدم | مثبت و منفی 10% |
| فرابورس _ زرد | مثبت و منفی 3% در صورت وجود صف در 3 روز متوالی مثبت و منفی 5% |
| فرابورس _ نارنجی | مثبت و منفی 2% در صورت وجود صف در 3 روز متوالی مثبت و منفی 4% |
| فرابورس _ قرمز | مثبت و منفی 1% در صورت وجود صف در 3 روز متوالی مثبت و منفی 3% |
تاثیر تغییرات جدید دامنه نوسان چیست؟
این روز‌‌ها شاهد روند نزولی شاخص بورس بوده‌ایم و همه نگران آینده دارایی خود در بورس هستیم. خبر‌هایی مانند تغییر دامنه نوسان قطعاً برای ما با اهمیت تلقی می‌شوند. برای پی بردن به تاثیراتی که این تغییر در روند بازار ایجاد می‌کند به بررسی نظر تعدادی از کارشناسان بازار سرمایه می‌پردازیم.
آیا تغییر دامنه نوسان موجب کاهش صف های فروش میشود؟
اکبر زرگانی نژاد، کارگزار بورس اوراق بهادار درباره اثر تغییر دامنه نوسان بر کاهش صف‌های فروش توضیح داد: «اين امر بعيد به نظر می‌رسد، زيرا اين كاهش تنها بر جريان و رواني معاملات اثر می‌گذارد. در نتيجه، اين امكان وجود دارد كه صف فروش كاهش نيابد. مگر اينكه نرخ‌ها در سهام مختلف در یک حدی قرار بگيرد كه ارزش فروش براي سهم وجود نداشته باشد. در حال حاضر، قيمت اغلب سهام خيلی پايين است؛ در نتيجه صاحبان سهام ترجيح می‌دهند كه سهامشان را نفروشند، اما در كل به اين دليل كه جلوي روان شدن معاملات دامنه نوسان سهام چیست؟ گرفته میشود، مقداری بر عرضه و تقاضا اثر خواهد گذاشت.»
اثر منفی تغییر دامنه نوسان از دید اقتصاددانان
علی سعدوندی اقتصاددان می‌گوید: «بازی با دامنه نوسان و حجم مبنا راهکار درستی نیست؛ زیرا اگر فقط چهار هفته شاخص کف منفی دو درصدی را بزند به 800 هزار می‌رسد؛ و اگر حجم مبنا کاهش یابد، نقد شوندگی بازار به محاق می‌رود.»
بطور کلی، اقتصاددانان این دستکاری‌ها را صحیح نمی‌دانند. به عقیده آنان بهتر است بازار را به حال خود گذاشت، زیرا بازار طبعاً آمیخته با هیجان و منطق حرکت می‌کند. اقتصاددانان معتقدند اگر بازار دستکاری نشود، سریع‌تر به تعادل خواهد رسید و اینگونه تصمیمات فقط بازگشت به تعادل را کند می‌نماید.
دامنه نوسان غیر متقارن
به تعبیر برخی کارشناسان و اقتصاددانان این دامنه نوسان غیر متقارن است. سیاست‌گذار با این روش قصد دارد نرخ دامنه نوسان را به صورت دستوری افزایش دهد. به نظر آنها سیاست‌گذار با این تصمیم اعتبار خود را از دست می‌دهد و موجب بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران میشود. برخی نیز معتقدند با اعمال این تغییر، در نهایت معامله‌گران سربه‌سر می‌شوند؛ زیرا یک صف خرید معادل با سه روز متوالی صف فروش خواهد بود.
اصلاح‌های زمانبر و رشد سریع سهم
به نظر بعضی از تحلیلگران بازار سرمایه، تغییر دامنه نوسان فقط دوره ریزش و اصلاح بازار را طولانی‌تر می‌کند. به اینصورت که برای 20% منفی با نوسان 5% فقط 4 روز سهم منفی بود اما اکنون به 10 روز منفی افزایش می‌یابد و این اتفاق ناخوشایندی است. همین امر میتواند سرمایه‌گذار را به لحاظ روانی تحت فشار قرار داده و موجب خروج بیشتر نقدینگی از بازار شود.
اگر قرار بود سهام یک شرکت طی 30 روز رشد کند، با نوسان 6% طی 20 روز رشد خواهد کرد. شاید در نظر اول، اتفاقی خوشایند تلقی شود. در حقیقت فقط موجب میشود در طول سال بازار مثبت‌های کمتری نسبت به منفی‌ها تجربه کند. در چنین شرایطی، شاهد صف‌های فروش بیشتری نسبت به صف‌های خرید خواهیم بود.
جمع‌بندی
در شرایط فعلی بازار، که هیجانات منفی در آن گسترش یافته، شاید بد نباشد از چنین طرح‌هایی حمایت کرد. در مجموع از هر منظری به این تغییر نگاه می‌کنیم، تعدیل بازار را کُند می‌کند. بهتر است سیاست‌گذار در این راهکار یک سری اصلاحات ساختاری تعریف نماید تا کارایی بهتری داشته باشد.
تغییر دامنه نوسان بدون در نظر گرفتن عوامل دیگر، نمی‌تواند موجب رشد بازار شود. سایر عوامل اساسی مثل: وضعیت بودجه، نرخ دلار، مذاکرات ایران و آمریکا، انتخابات ریاست جمهوری و بطور کلی اوضاع سیاسی و اقتصادی همگی بر رشد بازار اثر خواهند داشت. مواردی که ذکر شد، همه در هاله‌ای از ابهام قرار دارند و بازار سرمایه به این ابهامات منفی، واکنش منفی نشان می‌دهد.
این تغییر فقط در کوتاه مدت برای نوسان گیران مناسب خواهد بود و اگر نیت سیاست‌گذاران و سازمان بورس و اوراق بهادار رشد بازار باشد، فقط با بازگشت پول‌هایی که از آن خارج شد میسر خواهد بود.
شما هم نظر خود را درباره این موضوع،در قسمت دیدگاه ها، با ما به اشتراک بگذارید.
حق تقدم سهام چیست و چرا اهمیت دارد
بازار بورس، جایی است که روزانه در آن معاملات زیادی انجام می شود و افراد زیادی سعی می کنند تا با انجام معاملات درست به سود برسند. اصطلاحات و مفاهیم زیادی در این بازار وجود دارد که یک معامله گر باید به خوبی با آنها آشنا باشد. اگر در بازار بورس فعالیت داشته باشید، حتما تا به حال حق تقدم سهام به گوشتان خورده است. در این مقاله به این پرداخته شده است که حق تقدم سهام چیست و چرا اهمیت دارد.
افزایش سرمایه و حق تقدم
همان گونه که خودتان هم خوب می دانید، مهم ترین دارایی بورس سهام شرکت های موجود در آن می باشد. شرکت ها در بورس، سهام خود را عرضه می کنند تا با جذب سرمایه بتوانند به اهداف مالی و اقتصادی خود دست یابند. سرمایه بسیار زیادی می تواند به سمت سهام شرکت ها جاری شود. اگر شرکتی عملکرد خوبی داشته باشد مطمئنا مورد توجه سرمایه گذاران قرار خواهد گرفت و پول های زیادی به سمت آنها روانه می شود. برای مثال اگر شما به شرکت آمازون نگاه کنید می بینید که بر اثر عملکرد مناسبش در ایام کرونا به خوبی توانست رشد کند و سهامش بسیار گران تر شوند.
شرکت های بورسی هر کدام دارای سرمایه مشخصی هستند. در این میان هر از گاهی شرکتی تصمیم می گیرد که سرمایه خود را افزایش دهد. افرایش سرمایه از طریق روش های مختلفی انجام می شود. هر کدام از این روش ها مزیت های خودش را دارد.
زمانی که افزایش سرمایه صورت می گیرد، به نسبت آن سهام جدید عرضه می شود.در واقع تعداد سهام شرکت افزایش می یابد تا تعداد سهام با سرمایه شرکت منطبق باشد. زمانی که تعداد سهام افزایش یابد مسلما از درصد مالکیت سهامداران فعلی کاسته می شود اما آنها انتظار دارند به دلیل این که وفاداری خود را به این سهم اثبات کرده اند، در اولویت خرید این سهام قرار داشته باشند. شرکت هم همین کار را انجام می دهد و اینجاست که پای “حق تقدم” به بحث باز می شود. حق تقدم در واقع یعنی سهامداران فعلی یک شرکت نسبت به خرید سهام جدید عرضه شده در اولویت هستند و در واقع مقدم بر دیگران هستند و برای همین است که به آن حق تقدم می گویند.
مثالی برای حق تقدم
فرض دامنه نوسان سهام چیست؟ کنید که یک شرکتی بخواهد با سود انباشته خود سرمایه خود را افزایش دهد. برای مثال فرض کنید که شرکت 50 درصد به سرمایه خود اضافه کند. اگر سرمایه شرکت 200 میلیارد باشد حالا سرمایه شرکت به 300 میلیارد می رسد.
فرض کنید شما 400 سهم از این شرکت را از قبل خریداری کرده اید و تا پیش از برگزاری مجمع هم صاحب آن بوده اید بنابراین حالا به اندازه 50 درصد حق تقدم خواهید داشت.این یعنی شما 200 حق تقدم دریافت خواهید کرد که می توانید از آنها استفاده کنید.
استفاده از حق تقدم
شاید خیلی ها بپرسند حالا اگر فردی صاحب حق تقدم شد می تواند با آنها چه کار کند؟ در جواب این سوال باید گفت که فردی که صاحب حق تقدم سهام است می تواند یا با پرداخت مبلغ اسمی آن و پر کردن فرم مربوطه برای مالکیت سهام، سهم های مربوطه را مال خود کنید یا این که آنها را بفروشید. در حال حاضر مبلغ اسمی هر سهم در کشور 100 تومان یا 1000 ریال است که شما می توانید با پرداخت آن، حق تقدم را به سهم عادی خود تبدیل کنید.
اگر هم دوست ندارید می توانید آن را بفروشید. حق تقدم سهام مانند سهام عادی در بازار بورس قابل خرید و فروش است و افراد می توانند به راحتی آنها را به دیگران بفروشند. شما اگر دوست ندارید که سهام این شرکت را بیشتر از این تعداد داشته باشید، می توانید حق تقدم را بفروشید و پول نقدی آن را دریافت کنید.
دقت کنید که نماد حق تقدم در بازار بورس با حرف ح در پایان یک سهم اضافه می شود. برای مثال اگر شما سهم شگویا را خریده باشید آن گاه حق تقدم شما به شکل شگویاح خواهد بود. شما می توانید این نماد را به راحتی در سامانه های های معاملاتی خود مشاهده کنید و به راحتی ان را بفروشید.
در صورتی که نه برای تبدیل آنها به سهام و نه برای خرید آنها اقدام کنید، پس از پایان مهلت فروش ، شرکت آن را از طریق روش های خودش می فروشد و آن را پس از کم کردن مبلغ کارمزد به حساب شما واریز می کند.
سوالات رایج درباره حق تقدم سهام
دامنه نوسان حق تقدم چقدر است؟
حق تقدم هم مانند سهام عادی دارای نوسان است و بنابراین قیمتش به صورت روزانه بالا و پایین می رود. دامنه نوسان آنها اما دوبرابر سهام عادی است.
حق تقدم استفاده نشده چیست؟
زمانی که فرد حق تقدم خود را نه تبدیل به سهام عادی کند و نه انها را بفروشند یعنی از آنها هیچ استفاده نکرده است. در چنین شرایطی خود شرکت حق تقدم را می فروشد و پولش را به حساب سهامدار واریز می کند.
آیا حق تقدم بخریم؟
اگر می خواهید حق تقدم بخرید حتما با تحلیل قوی و شناخت مناسب سهام این کار را انجام دهید. حق تقدم به دلیل نوسان بالاترش دارای ریسک بالایی است و به همین دلیل هر چقدر سود زیادتری دارد ضررش هم بیشتر است. این به مهارت شما بستگی دارد که آیا حق تقدم بخرید یا خیر.
چرا حق تقدم باعث کاهش قیمت سهم می شود؟
وقتی که سهام جدید عرضه می شود ،یعنی عرضه سهام بالاتر می رود و در نتیجه قیمت سهم پایین می اید. با پایین آمدن قیمت، از آن سود تقاضا برای خرید سهم نیز افزایش می یابد و این باعث جذب سرمایه می شود.
نماد حق تقدم چیست؟
حرف ح در پایان یک سهم نشان دهنده حق تقدم می باشد. برای مثال شما در پرتفوی خود سهم خساپاح را دارید. این یعنی حق تقدم سهم خساپا را دارا هستید و می توانید نسبت به فروش آن اقدام کنید.
مهلت فروش حق تقدم چقدر است؟
مهلت فروش یک حق تقدم، مهلتی دو ماهه است. اگر در این مدت حق تقدم فروخته نشود ، خود شرکت اقدام به فروش حق تقدم افراد خواهد کرد.
نتیجه گیری
شرکت های زیادی در بورس وجود دارند که هر از گاهی تصمیم می گیرند که سرمایه خود را افزایش دهند. با افزایش سرمایه، سهم های جدیدی از یک شرکت عرضه می شود. سهامداران قبلی انتظار دارند که آنها برای تصاحب این سهم های جدید در اولویت باشند. شرکت برای همین کار ، به آنها حق تقدم اعطا می کند. حق تقدم یعنی این که افراد سهامدار می توانند زودتر از دیگر افراد سهام تازه عرضه شده را تصاحب کنند. برای این کار کافی است تا سهامدار مبلغ اسمی سهم جدید را بپردازد و حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کند.
اگر هم علاقه ای به این کار نداشت می تواند این حق تقدم ها را بفروشد و از این طریق به سود برسد. برای فروش حق تقدم ها مهلتی دو ماهه در نظر گرفته شده است و افراد به راحتی می توانند از طریق سامانه معاملاتی خود دست به فروش این حق تقدم ها بزنند. حق تقدم با حرف ح مشخص می شود. برای مثال اگر شما در پایان نماد شستا حرف ح را بیاورید آن گاه با حق تقدم آن روبرو هستید که شستاح خواهد بود. برای فروش حق تقدم ها باید دقت کرد.
اگر کسی هیچ کاری با حق تقدم های خود نکند یعنی نه آنها را تبدیل به سهم عادی کند و نه آنها را بفروشد، آنگاه پس از پایان مهلت فروش حق تقدم، شرکت آنها را خواهد فروخت و پول آن را به حساب سهامدار واریز می کند.
سهمیران
برای این که افراد بتوانند در بازار بورس به سود دست یابند باید دارای مهارت و قدرت تحلیل باشند. مهارت و قدرت تحلیل نیاز به آموزش دیدن دارد. سهمیران به عنوان شعبه ای از کارگزاری حافظ سالهاست که در حال آموزش مسائل بورس به افراد است. کارگزاری حافظ خود یکی از بهترین کارگزاری های کشور است که بهترین خدمات را به مشتریان خود عرضه می کند.
سهمیران با آموزش مسائل و مفاهیم بورس به افراد، به آنها یاد می دهد که چگونه در بورس حرکت کنند و با انجام معاملات مناسب به سود برسند. سهمیران با دوره های آموزشی خود به افراد یاد می دهد که چگونه روند سهم های گوناگون را تحلیل کنند و از این طریق، فرصت های خرید و فروش را شناسایی کنند. با این کار آنها سود خوبی را نصیب خود خواهند کرد. سهمیران انواع تحلیل های بنیادی و تکنیکال را به شما آموزش خواهد دارد و به خوبی قدرت تحلیل شما را بالا می برد. در کنار تحلیل، سهمیران به شما آموزش خواهد داد که چگونه از استراتژی های معاملاتی مناسب استفاده کنید تا بیشترین سود نصیب شما می شود.
در کنار آموزش تحلیل و استراتژی های معاملاتی، سهمیران مدیریت ریسک را آموزش می دهد که باعث می شود تا ضرر افراد از طریق آن به کمترین میزان ممکن برسد و سودشان به بالاترین حد برسد. مدیریت ریسک یعنی این که شما بتوانید به خوبی ریسک معاملات خود را مدیریت کنید و از از این طریق بهترین معاملات را انجام دهید.
اثر دامنه مجاز نوسانات بر بازار بورس
یکی از وظایف ناظر سازمان بورس کنترل نوسانات قیمتی سهام در بازار بورس است. یکی از راه‌هایی کنترل دامنه نوسان قیمتی به‌کارگیری قوانین و ابزارهایی محدودکننده است، در این مقاله به بررسی مزایا و معایب قوانین و ابزارهای محدودکننده می‌پردازیم و اثرات آن را بر روی سرمایه گذاری بررسی می‌کنیم.
دامنه نوسان مجاز:
در اکثر بازارهای بورس جهانی ازجمله بورس تهران دامنه مجاز نوسانی استفاده میشود. دامنه مجاز نوسانی به محدوده سقف و کف قیمتی که یک سهم در یک روز میتواند معامله شود گفته میشود. مقالات زیادی درباره مزایا و معایب دامنه نوسانی ارائه‌شده است و در این مقاله به اثر ربایش دامنه نوسان سهام چیست؟ دامنه نوسانی می‌پردازیم.
بورس کاملاً یک بازار عادلانه است، فعالان بازار بورس یک کالا را خریدوفروش می‌کنند و قیمت این کالا توسط خریدارها و فروشنده‌ها تعیین میشود و قیمت بر دو عامل (عرضه) و (تقاضا) رشد و ریزش می‌کند. قانون‌گذاران و طراحان بازار بورس در حال تلاش برای از بین بردن معایبی هستند که باعث اختلال در عرضه و تقاضا میشود، که باعث نرسیدن قیمت به قیمت واقعی ذاتی سهام در بازار بورس میشود.
به قوانین که مانع از تبادل سهام بین خریدار و فروشنده میشود متوقف کننده خودکار می‌گویند مثال: (دامنه مجاز نوسانی، توقف معاملات و…) که در ادامه که در ادامه این قوانین را مورد برسی قرار می‌دهیم. یکی از قوانین که در بازارهایی مالی نوپا استفاده میشود نوسانات محدود قیمتی است؛ که برای کنترل نوسانات قیمتی سهام، جلوگیری از رشد و ریزش‌های شارپی و همچنین جلوگیری از تصمیمات هیجانی سرمایه‌گذاران استفاده میشود.
۱_ نوسانات و تأثیرات آن بر قیمت سهام
الزام بازار بورس رقابت آزاد است که عرضه و تقاضا باعث رسیدن قیمت واقعی سهام به ارزش واقعی میشود و برای این امر بازار بورس نباید هیچ‌گونه محدودیتی در برابر عرضه و تقاضا داشته باشد. ولی در بعضی از این بازارها قوانین برای حفظ منافع فعالان بازار در برابر نوسانات شدید قیمت قانون‌های وضع می‌کنند.
نوسان‌های شارپی قیمت سهام اکثراً به علت عدم تعادل در عرضه و تقاضا یا سفته‌بازی صورت می‌گیرد؛ به همین خاطر در بازارهایی که بازی‌گردان و ناظر بازار برای جهت دهی به قیمتها وجود ندارد نوسانات شدید قیمت بیشتر رخ می‌دهد.
کشورهایی مانند تایوان، تایلند، استرالیا، مالزی، ایتالیا، ترکیه، فرانسه، کره، ژاپن، و ایران قوانینی برای جلوگیری از نوسانات بیش‌ازحد و کاهش ضرر فعالان بازار در تصمیم‌های احساسی و هیجانی قانون دامنه مجاز نوسان وضع کرده‌اند.
قانون بازه مجاز نوسانات فقط مختص به بازار بورس سهام نمی‌شود در بازارهایی دیگر هم این محدودیت اعمال‌شده است. بازه نوسان مجاز به این شکل است که قسمت هر سهم در هرروز کاری مجاز به نوسان در یک بازه مشخص‌شده است. بازار بورس تهران از سال ۱۳۸۷ قانون نوسانات مجاز را اجرای کرد. این قانون داری فواید و مضراتی گوناگونی هست که در ادامه به آنها اشاره میشود. فواید و مضرات قانون محدودیت نوسانات به ۴ دسته تقسیم می‌شوند.
مزایای محدودیت دامنه نوسان قیمت سهام:
نوسانات بیش‌ازحد در بازه زمانی مشخص‌شده: (نوسانات ۲۰% و ۵۰%)
زمانی که قیمت سهام زودتر از بازه زمانی مشخص‌شده به این نوسانات دست پیدا می‌کند معاملات متوقف میشود. تا سهامداران و سرمایه‌گذاران فرصتی داشته باشند تا به قیمت و ارزش واقعی سهام فکر کنند.
جلوگیری از سفته‌بازی در قیمت سهام:
محدودیت نوسان مانع افرادی میشود که سرمایه زیادی در اختیار دارد. و با جابه‌جا کردن عرضه و تقاضا باعث تغییر روند قیمتی در بازه زمانی موردنظرشان می‌شوند.
کاهش نوسانات بیش‌ازحد در بازار:
همان‌طور که گفته شد با اجرای قانون دامنه مجاز نوسان قیمتی، نوسانات محدودشده و بیش‌ازحد رشد و ریزش نمی‌کند. باعث جلوگیری از بروز تغییرات ناگهانی در قسمت میشود و درنتیجه ثبات قیمتی افزایش میابد.
معایب محدودیت دامنه نوسان قیمت سهام:
۱- طولانی بودن رسیدن قیمت سهام به ارزش ذاتی:
قیمت سهام نمی‌تواند در همان روزی که اطلاعات مهمی در بازار انتشار می‌دهد به ارزش واقعی خود برسد. در بازار بورس و اوراق بهادادر تهران برای رفع این مشکل با افشای اطلاعات با اهمیت ناظر بازار معاملات سهام را متوقف می‌کند. نسبت به اهمیت این اطلاعات که به دو دسته گروه (الف) و گروه (ب) تقسیم می‌شوند بازه زمانی مختلفی این توقف ادامه دارد.
۲- دخالت در معامله:
محدوده مجاز نوسان قیمت سهام مانع رسیدن قیمت واقعی سهام در روز معاملاتی میشود.
۳- اثر ربایش:
اثر ربایش به حالتی گفته میشود که سهم وارد روندی میشود و علت محدود بودن نوسان مانع آزاد بودن قیمت سهام میشود. و قیمت سهام مانند آهنربا جذب به روند و به یک نقطه تمایل پیدا می‌کند. اثر ربایش باعث میشود که قیمت به محدوده ای گرایش پیدا کند. و هرچقدر قیمت به آن محدوده نزدیکتر شود سرعت گرایش قیمتی به آن محدوده بیشتر میشود.
مطالعات زیادی درباره دلیل به وجود آمدن اثر ربایش شده است که این ۲ دلیل برای آن مطرح شده است:
- اولین دلیل نگرانی از کاهش نقد شوندگی سهام با رسیدن به حد دامنه مجاز نوسان است.
- دومین عامل تأثیرگذار براثر ربایش تأثیر روانی دامنه مجاز نوسانی بر معاملات است. با رسیدن قیمت به حد مجاز نوسان باعث سرعت گرفتن حرکت قیمتی به حد مجاز در روزهایی پیش رو میشود. (صف خرید متوالی و صف فروش متوالی)
اصطلاحات و کاربرد آن در بازه مجاز نوسان
متوقف کننده‌های خودکار
متوقف کننده خودکار از مهندسی برق برگرفته‌شده است. این نوع کلیدها در یک مسیر از مدار قرار می‌گیرند و زمانی که جریان الکتریکی بیش‌ازحد تعریف‌شده برای کلید از مسیر عبور کند بصورت خودکار کل جریان مسیر را قطع می‌کند. (فیوز برق)
در بازار مالی بورس از متوقف کننده‌های خودکار برای جلوگیری از رفتارهایی شتاب‌زده فعالان بازار که ممکن است به ورشکستگی دامنه نوسان سهام چیست؟ بازار منجر شود استفاده میشود. که در جلوگیری از بروز اثر ربایش نقش دارد. بیشتر بازارهای مالی که نظرات بروی آنها اعمال میشود برای جلوگیری از تغییرات ناگهانی و غیراصولی قوانینی وضع‌شده. که در مواقع تغییرات شدید این قوانین اجرا میشود. و به‌صورت خودکار جریان معاملات متوقف میشود.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای متوقف کننده‌ها این است که در زمان انتشار اطلاعات فرصت این را فراهم می‌کند. که اطلاعات به‌صورت کامل پخش شود و اینکه سهامداران بتوانند تصمیمات درستی بگیرند.
انواع متوقف کننده های خودکار
توقف معاملات
توقف معاملات برای جلوگیری از تصمیمات هیجانی سرمایه گذران در قبال اطلاعات جدید این فرصت را به افراد می‌دهد که فرصت تجزیه و تحلیل را داشته باشند و از طریق سفارش‌ها که بعد از افشای اطلاعات ثبت می‌کنند قیمت سهام را به قیمت واقعی نزدیک کنند. ناظر بازار به دلیل حفظ منافع سرمایه گذاران و حفظ ثبات و نظم بازار در برابر تأثیرات اطلاعات بر قیمت سهام این قوانین را اعمال می‌کند.
حد نوسان قیمت سهام در بورس
دامنه و نوسان قیمت پایین‌ترین یا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی قیمت معاملات بورس میتواند نوسان داشته باشد. (آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس تهران مصوب کمیسیون فرعی شورای عالی بورس و اوراق بهادار،۱۳۸۵/۱۱/۲)
ویژگی های حد نوسان قیمت سهم
ایجاد محدودیت قانونی در تغییر قیمت سهام و ایجاد فرصت زمانی برای ارزیابی مجدد و منطقی سهام. ظاهراً حد نوسان قیمت که از سقوط قیمتها جلوگیری می‌کند مانع از نوسان‌های شدید قیمت میشود. و دوره زمانی را برای بازنگری و ارزیابی مجدد فراهم می‌سازد. تأثیر این ویژگی‌ها در مواقعی که بازار دچار آشفتگی شده کاملاً واضح است. در شرایط آشفتگی بازار معمولاً سرمایه‌گذاران تحت تأثیر جو بازار قرارگرفته. و تصمیمات عجولانه و غیرعقلانی می‌گیرند. و عکس‌العمل بیش‌ازحد نشان می‌دهند. انجام به این تصمیمات عجولانه میان سرمایه‌گذاران حقیقی بیشتر بوده و احتمال زیان افراد حقیقی در زمان آشفتگی بسیار بالا میباشد.
در بورس‌های توسعه‌یافته بیشتر از توقف معاملات استفاده میشود. بورس سهام در ایالات‌متحده توقف معاملات را به حد نوسان قیمتی ترجیح می‌دهد. علاوه بر ایالات متحد امریکا، بورس‌های سهم ایتالیا و کانادا و آلمان و انگلیس و …نیز از توقف معاملات را نسبت به حد نوسان ترجیح می‌دهند. متوقف کننده‌های خودکار دو کارکرد اساسی دارند.
-ایجاد وقفه زمانی
متوقف کننده‌های خودکار با ایجاد وقفه زمانی امکان ارزیابی شرایط و اخبار جدید را فراهم نموده. و منجر به کاهش رفتار غیرمنطقی تصمیمات عجولانه سرمایه‌گذاران میشود.
-از بین بردن توهم نقدینگی
از طریق شکل دادن به این واقعیت اقتصادی که بازار ظرفیت محدودی برای جذب حجم زیادی از پول دارد توهم نقدینگی را از بین می‌برند. به‌این‌ترتیب، برخی فعالان بازار که سیاست جسورانه دارند درمی‌یابند که فروش حجم زیادی از سهام در مدت‌زمان کوتاه بسیار دشوار خواهد بود.
مقایسه حد نوسان با توقف معاملات
گرچه هم توقف و هم حد نوسان جزو متوقف کننده‌های خودکار محسوب می‌شوند، اما از چند نظر باهم تفاوت دارند:
- با توجه به اینکه توقف معاملات بیانگر جلوگیری از انجام معامله یک دارایی (سهام) در یک‌زمان مشخص است، درحالی‌که حد نوسان قیمت محدودیتی است که نوسانات روزانه قیمت سهام را در برمی‌گیرد. (از پایان روز معاملاتی قبل مشخص‌شده است)
- توقف معاملات در یک محدوده زمانی و به‌صورت مقطعی عمل می‌کند و پس از اینکه توقف معامله یک سهم پایان می‌یابد، قیمت سهام صرفاً به‌وسیله بازار تعیین میشود؛
اما در روش حد نوسان قیمت انجام معاملات با شرط نوسان در محدوده از بیش تعیین امکان‌پذیر است.
و به معامله گران اجازه داده میشود تا معاملات در آن محدوده ادامه داشته باشد، اما توقف معاملات حق معامله را از معامله گران می‌گیرد.
اولین بار حد نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از اوایل سال ۱۳۷۸ و به دلیل نوسان‌های شدید قیمت سهام به کار گرفته شد. در آن زمان دامنه شکل منظم و ساختاریافته‌ای نداشت. و اغلب بر اساس تشخیص دبیر کل بورس اوراق بهادار یا شورای بورس تعیین می‌گردید. در سال ۱۳۸۰ استفاده از حد نوسان قیمت سهام ابعاد تازه‌تری یافت. در ساختار جدید از معیار نسبت قیمت به درآمد هر سهم (سود هر سهم/قیمت) برای اعمال محدودیت‌ها استفاده شد.
حد نوسان‌های یک‌درصدی ۲.۵ و ۵ درصدی برای سهام مختلف به کار گرفته شد.
پس از مدتی مسئولان بورس اوراق بهادار تهران به دلیل انجام معاملات اغلب سهام در کف یا سقف قیمت‌های روزانه و تشکیل صف‌های طولانی خرید یا فروش سهام تصمیم به گسترش دامنه‌های نوسان گرفتند. تا اینکه درنهایت از تاریخ ۱۳۸۲/۳/۷ حد نوسان تمام سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به ۵ درصد تغییر یافت. پس‌ازاین سال از حد نوسان‌های ۳،۲،۵ و ۴ درصدی در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شد.
در جدول زیر تاریخچه دامنه مجاز نوسان را در بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد.
تأثیر حجم مبنا و دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار تهران
برخی معتقدند که افزایش دامنه نوسان بورس باعث افزایش نوسان بازار سهام، افزایش بازدهی، روان شدن معاملات و افزایش نقد شوندگی بازار میشود. عده‌ای نیز معتقدند افزایش دامنه نوسان به‌عنوان یک محدودیت اثری بر ویژگی‌های فوق ندارد. حجم‌مبنا نیز یکی از ابزارهای کنترلی در بازار بورس تهران است. از نوسان‌های زیاد در بازار جلوگیری می‌کند. و تلاطم‌های قیمتی را کاهش می‌دهد. منظور از حجم‌مبنا تعداد سهامی که باید به این اندازه معامله شود تا کل تغییرات قیمتی آن روز در قیمت پایانی لحاظ گردد.
دامنه نوسان قیمت در بورس چیست؟
قیمت سهام یک شرکت در بازار بورس اوراق بهادار در یک روز کاری دارای محدودیت هایی می باشد که برای هر سهم هر روز حداقل قیمت مجاز و حداکثر قیمت مجاز تعیین می گردد که به آن دامنه نوسان قیمت گفته می شود یا به عبارت دیگر به معنی قیمت مجاز برای معاملات سهام در طول روز است.
دامنه نوسان در بازار بورس ایران به دلیل کمبود آگاهی های مالی و آشفتگی های قیمت و حساسیت بازار به شایعات و هیجانات ایجاد شده تا از ضرر و زیان سهام داران خرد و افراد مبتدی و کم تجربه جلوگیری شود.
در حال حاضر محدودیت نوسان قیمت در بورس و فرابورس ایران حداکثر مثبت ۵% و حداقل منفی ۵% و سهام های حق تقدم این دامنه ۲برابر خواهد بود یعنی مثبت ۱۰% و منفی ۱۰% .
در بازار پایه فرابورس که به سه تابلوی زرد – نارنجی و قرمز طبقه بندی می شود دامنه نوسان به ترتیب مثبت و منفی ۳ ، ۲ و ۱ درصد می باشد.(فقط ذکر این نکته ضروری است که در طول هفته یک روز دامنه نوسان بازار پایه دوبرابر خواهد شد.)
این محدودیت مجاز قیمت (دامنه نوسان) باعث کاهش ریسک و جلوگیری از نوسان هیجانی قیمت در بازار می شود و برای سرمایه گذاران مبتدی و تازه کار در بورس مفید خواهد بود که در صورت کاهش قیمت دچار زیان های سنگینی نشوند.
در تصویر فوق مربوط به سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان در کادر قرمز رنگ قیمت مجاز، دامنه نوسان قیمت این سهم در یک روز را مشخص می کند که با توجه به قیمت پایانی روز قبل که در کادر آبی رنگ مشخص می باشد هر روز تعیین می گردد. حال برای روز بعد با توجه به کادر زرد رنگ که قیمت پایانی سهام مشخص می شود فردای روز کاری روی قیمت ۳۸۶۹ ریال مثبت و منفی ۵ درصد نوسان خواهد کرد.
